መንግስቱ ሙሴ (ዶ/ር) ከዳላስ

 

መግቢያ

ታዋቂው ጣሊያናዊ ፈላስፋ፣ ዲፕሎማት እና የህዳሴ ዘመን ፀሐፊ ኒኮሎ ማቺያቬሊ ፍልስፍናው “The Prince” ከሚለው የሴሚናል ሥራው ጋር ይያያዛል። በ16ኛው ክፍለ ዘመን መጀመሪያ ላይ የተጻፈው ይህ ድርሰት የስልጣን ምንነት፣ አስተዳደር እና ገዥዎች ተገዥወችን ለመቆጣጠር ስለሚጠቀሙባቸው ስልቶች ጥልቅ ግንዛቤዎችን ይሰጣል። መጽሐፉ በዝርዝርም ያስረዳል።ለዚህም ነው ማኪያቬሊ ከሞተ በኋላ ብዙ መቶ ዓመታት ቢያልፉም የማኪቢሌ የፍልስፍና አስተሳሰቦቹ በተለይም በፈላጭ ቆራጭ መሪዎች ዘንድ እያስተጋባ  እና እያደገ ህያው ሆኖ ቀጥሏል። ይህ ጽሑፍ የማኪያቬሊ ፍልስፍና በዘመናችን አምባገነኖች ላይ ያለውን ዘላቂ ተጽእኖ የሚዳስሰው በኢትዮጵያው የአብይ አህመድ ባህርያትን በመቃኘት ሲሆን አይን ያወጣው ዘረኛ አብይ አህመድ የማኪያቬሊያን መርሆች በአስተዳደር ስልታቸው ውስጥ የሚገለጡባቸውን መንገዶች አንባቢም እንዲያይ ይረዳ ዘንድ ለመዳሰስ ይሞከራል።

የማኪያቬሊያን ፍልስፍና፡ አጭር አጠቃላይ እይታ

በዚህ ዘመን በሚኖሩ አምባገነን መንግስታት ውስጥ ያለውን የማኪያቬሊያን ፍልስፍና ልዩ አተገባበር ከማሳየቴ በፊት፣ የማኪያቬሊ የፖለቲካ አስተሳሰብ መሰረታዊ መርሆችን መረዳት አስፈላጊ ስለሆነ ወደማኪቪሊ መርህ አስተሳሰቦች አጭር እይታ ላጋራ። በ"The Prince" መጽሐፉ ማኪያቬሊ አንባ ገነን ገዥወች ስልጣናቸውን እንዴት ማግኘት፣ ማቆየት እና ማስፋፋት እንደሚችሉ ተግባራዊ ምክሮችን ይሰጣል። በፍልስፍናው ውስጥ ዋና ፅንሰ-ሀሳቦች እንደ ሥነ-ምግባር ፣ ከሥነ ምግባራዊ ጉዳዮች ይልቅ የመንግሥትን ጥቅም ማስቀደም እና ርዕሰ ጉዳዮችን ለመቆጣጠር ፍርሃትን እና ማጭበርበርን የመሳሰሉ ፅንሰ-ሀሳቦች ከ ስነመግባር አውጥቶ በስራ ማዋል ለመንግስት ጠቀሜታ አላቸው ይላል።

ማኪያቬሊ ፍርሃትን በተገዥው ሕዝብ ውስጥ ማስረጽ ታዛዥነትን እና መረጋጋትን ስለሚያረጋግጥ አንድ ገዥ ከመወደድ ይልቅ መፍራት የተሻለ አማራጭ ነው ብሎ ይሟገታል። ሌላው በማኪቪሊ ፍልስፍና የፖለቲካ ግቦችን ለማሳካት አንድ ገዥ አስፈላጊ የሆነውን ማንኛውንም ዘዴ መጠቀም ለምሳሌ መግደል፤ ማሰር፤ ቶርቸር ማድረግ ወዘተ እና ተንኮልን መጠቀምም (Convince & Confuse) የፖለቲካ ትርፉን እና ክሳራውን በማስላት ይህዝብን ግንዛቤ ማጭበርበርን ማሳሳትን እንደስልት ይደግፋል። የማኪያቬሊ ፕራግማቲዝም ፖለቲካ ባህላዊ ሀይማኖታዊ እና ስነምግባራዊ የሞራል ገደቦችን ውድቅ ያደርጋል፣ ምክንያቱም እነዚህ የሞራል ጫፎቹ ስልጣንን ለማሳደድ እና ለመጠበቅ መንገዶችን ያጠብባሉ በሚል ስሌት ነው።

አብይ አህመድ እና የማኪያቬሊያን አስተዳደር በኢትዮጵያ

የኢትዮጵያው አረመኔ አንባገነን መሪ አብይ አህመድ የማኪያቬሊያን አስተዳደር በተግባር አሳይቷል። አብይ ወደ ስልጣን ሲመጣ ሕዝብን በማጭበርበር ተወዳጅነትን በማትረፍ ሲሆን፣ ብዙ ሳይቆይ ከዳር እስከዳር ያመነውን እና ፍቅር እና ሞገስ ያሳየውን ሕዝብ እና ደጋፊወቹን ሆን ብሎ ለማስቀየም ተግቶ ሰርቷል። ይህን አስመልክቶ የዘረኛዋ የህወሓትን የንስሐ አባት ስብሀት ነጋን ሲፈታ ቁጥረ ብዙ የሆኑ ደግ አሳቢ እና ለሐግር እድገት የሚታትሩ ዜጎችን በማሰር ሕዝብን አሳዝኗል። በእራሱ የፕሮፖጋንዳ ሚዲያ ለቀረበለት ጥያቄ “የነስብሐት ነጋ በነጻ መለቀቅ እኛንም አስደንግጦናል በሚል ተሳልቋል”።

ከዚህ ግዜ በኋላ በሌላው እንደድሮው ሕዝብ እንዲወደው እንዲያምነው እና እንዲያከብረው ሳይሆን በጀመረው የእስትራቴጅ ማኬቪላዊ ለውጥ እንዲፈራው እና እሱን ሲያይ እንዲሸማቀቅ ኃይል መጠቀምን አካሂዷል እያካሄደ ነው።ለዚህ ማሳያው እስክንድር ነጋ ያነሳቸው የዋና ከተማይቱን አደጋ ላይ መውደቅን አስመልክቶ በአዳራሽ የተናገረው በጀሮ ለሰማው፤ ገጽታውን በቴሌቪዥን ለተከታተለው እጅግ አስፈራሪ የሆነውን የቀይሽብርን ንፅርብ በመጥቀስ ከቀይ ሽብሩ በእጥፍ በቀን መቶሺሆችን እንጨርሳለን የሚለው የምር ማንነቱን የገለጠ ማኪቪላዊ ንግግር በሐገሪቱ ያንዣበበውን አደጋ ፍንትው አርጎ ያሳየ ነበር።በቀጣይ  ጥያቄወች ሲነሱበት የተቃዋሚዎችን ጭካኔ ተግባራዊ በማድረግ ለእርሱ ወደስልጣን መምጣት ምክንያት የነበሩትን ዘረኛ አጋሮችን እና በየመድረኩ ያወድሳቸው የነበሩትን ጃዋር መሐመድን አይነቱን ከበቀለ ገርባ ጋር ዘብጥያ አወረዳቸው፤ የጠቅላይ ሚኒስቴርነቱን ቦታ ለቆ ለሱ የሰጠውን ለማ መገርሳን አሽቀንጥሮ ጣለው፤ ከሁሉም በላይ በወለጋ፤ በመተከል፤ በሻሸመኔ፤ በአዲስ አበባ ዙሪያ መጠነ ሰፊ የሕዝብ መፈናቀል፤ የግድያ እና ዘረፋ ወንጀል መንግስታዊ በሆነ የግልጽ እና የስውር መዋቅር መካሄድ ጀመረ። ከሁሉም አስደማሚው እና ። አረመኔው አብይ አህመድ አገዛዙን እና ማእከላዊ ስልጣኑ አደጋ ገጠመው ብሎ ባሰበ ግዜ የጥንካሬ እና የማይሸነፍ ምስልን ከዚህ በፊት ከነበሩን ገዥወች ባልታየ ጭካኔን በማሳየት ለዜጎች ሞት እና ስደት ፍጹም ግድ የለሽነቱን በተለይ ለሽሆች ሞት እና ስደት አንድም ቀን ሀዘኔታ ያለማሳየቱ የእርሳሱ የብልጽግና አባላቱ ሳይቀር አረመኔ እስኪሉት ያደረሰ ባህርይውን አሳየ ይህም ማኪያቬሌ እንደሚለው ስብእናው ተፈሪ እንዲሆን አድርጎታል። ለዚህ መፈራት፤ እና ፍጹም ማኬቪላዊ አስተሳሰብን ከግብ ለማድረስ ቀድሞ ወደስልጣን ሲመጣ ያሰበበትን ስለነበር ስልጣን በያዘ ማግስት የስውር መንግስት እንደመሰረተ በሰሞኑ በ ርዮተር የተጋለጠውን የስውር ኮሚቴ መስርቶ መጠነ ሰፊ አፈና እና የድብቅ ግድያወች ተካሄደ።

አብይ አህመድ የዘመናችን የማኪቬሌ ፍልስፍናን The Prince በስራ የተረጎመ ለዚያ ዘመን እንዲመጥን በሚል የጻፈውን ከ 500 አመታት በኋላ በኢትዮጵያን እና ሕዝቧ ቤተ ሙከራነት የተጠቀመበት በትጋት በሕዝብ ላይ መሸማቀቅን ለመፍጠር የተጠቀመበት አንዱ ዘዴ በሰሞኑ በ Reuters News Magazine የአምስት አመት ክትትል ጽናት እንደተገለጸው ስውር ባለሙሉ ስልጣን ያለው መንግስት በቀጥታ ለእርሱ ሪፖርት የሚያደርግ አፋኝ፤ ገዳይ እና ወሳኝ መንግስት ገና ስልጣን ከያዘ ቀን ጀምሮ በመመስረት እየተገለገለበት ይገኛል።

የ አብይ አህመድ አገዛዝ የበርካታ የማኪያቬሊያን መርሆችን በምሳሌነት ያሳያል፡ ከነዚህም ውስጥ የመንግስትን ጥቅም ከግለሰብ መብት ማስቀደም፡ ፍርሃትን በህዝብ ለማስፈን ስልታዊ አጠቃቀም እና የህዝብን አመለካከት ለመቆጣጠር ቁጥጥር የተለያዩ ስልቶችን መጠቀምን ጨምሮ። የሱን መንግስት እንደ ባለራዕይ መሪ ለማሳየት መደመር የሚለውን ባዶ ሰነድ እና የተራቀቁ የፕሮፓጋንዳ ቴክኒኮችን ይጠቀማል፣በተመሳሳይ ጊዜ ተቺዎችን ዝም በማሰኘት እና በትንሽ የታማኞች ክበብ ውስጥ ስልጣንን ያጠናክራል።

አብይ አህመድ ከተጠቀሙባቸው ቁልፍ ስልቶች ውስጥ አንዱ የፍርሃት እና የጥርጣሬ አየር በሀገሪቱ እና በህዝቧ ማስፈን ነው።ከእርሱ ሀሳብ ጋር የተቃረኑ ወይም በሀሳብ የተለዩ የቅርትብ ሰወቹን ጨምሮ በፍጥነት ይገደላሉ ወይንም በአሰቃቂ ሁኔታ ይታፈናሉ፣ ተቃዋሚዎች ብዙውን ጊዜ ለእስር፣ ለእንግልት እና ለሞት ይዳረጋሉ። ይህ የተፈጠረው ማኬቪላዊ የፍርሀት ድባብ ተቃዋሚዎችን ለመግታት እና የስልጣን ይዞታ ለማጠናከር እያገለገለው ነው።

በተጨማሪም የአህመድ አገዛዝ የማኪያቬሊ የማጭበርበር እና የማታለል ስትራቴጂያዊ አጠቃቀም ላይ ያለውን ትኩረት በምሳሌነት ያሳያል። መንግስት የመረጃ ፍሰትን የሚቆጣጠረው በመንግስት ቁጥጥር ስር ባሉ ሚዲያዎች እና ፕሮፓጋንዳዎች ሲሆን ይህም የህዝብን ግንዛቤ ከትረካው ጋር በማጣጣም ነው። አህመድ እራሱን እንደ በጎ አድራጎት እና ለሀገር ደህንነት የሚተጋ መሪ አድርጎ በተመሳሳይ ጊዜ በሙስና እና በሰብአዊ መብት ረገጣ እየተሳተፈ ነው።

የአህመድ መንግስት ከሀገር ውስጥ ቁጥጥር በተጨማሪ የውጭ ፖሊሲውን የማኪያቬሊያን ስልቶችንም ይጠቀማል። መንግስት በዲያስፖራ ማህበረሰቦች መካከል ያለውን አለመግባባት ለመጨፍለቅ እና ተቀናቃኝ ወገኖችን ለማዳከም ስውር ስራዎችን ሲሰራ የዲፕሎማሲያዊ ግንኙነትን ፊት ለፊት ይይዛል። አህመድ የማኪያቬሊ የመንግስት ስራ መርሆዎችን በመጠቀም በአገር ውስጥም ሆነ በአለም አቀፍ ደረጃ ስልጣኑን ለማጠናከር እና የአገዛዙን ረጅም እድሜ ለማረጋገጥ ይፈልጋል።

የማኪያቬሊያን አስተዳደር ዓለም አቀፍ ተጽእኖ

በኢትዮጵያ ያለው የአብይ አህመድ አገዛዝ ስለ ማኪያቬሊያን አስተዳደር አሳማኝ የሆነ ጥናት ቢያቀርብም፣ ስልቶቹ ግን በአስተዳደሩ ብቻ እንዳልሆኑ መገንዘብ ያስፈልጋል። በመላው አለም፣ አምባገነን መሪዎች ተግባራቸውን ለማፅደቅ እና በስልጣን ላይ እንዲቆዩ ለማድረግ ከማኪያቬሊ ፍልስፍና መነሳሻን አግኝተዋል።

እንደ ሰሜን ኮሪያ፣ ሩሲያ እና ቬንዙዌላ ባሉ ሀገራት መሪዎች ህዝቦቻቸውን ለመቆጣጠር ተመሳሳይ የማታለል፣ የመፍራት እና የተቃውሞ ስልቶችን ይጠቀማሉ። እነዚህ አገዛዞች ከምንም ነገር በላይ ለስልጣን መጠናከር ቅድሚያ የሚሰጡት ሲሆን አብዛኛውን ጊዜ ለሰብአዊ መብት፣ ለዲሞክራሲ እና ለሕግ የበላይነት መጥፋት ነው። የማኪያቬሊያን መርሆች ለእንደዚህ አይነት መሪዎች የዘመናዊ አስተዳደርን ውስብስብ ሁኔታዎች እንዲዳስሱ እና እርስ በርስ በሚተሳሰር እና ተለዋዋጭ በሆነ አለም ውስጥ ቁጥጥርን እንዲቀጥሉ ያስችላቸዋል።

 

 
https://amharic.zehabesha.com/archives/189024