https://youtu.be/jvCLRaobivU

የኦሮሙማ ሲኖዶስ ወይስ ሕግ የማያውቁ ሕግ አስከባሪዎች አፈና | Hiber Radio Special Program Jan 31,
https://amharic-zehabesha.com/archives/179173

አሁንሞ የሐገርን ኢኮኖሚ እየገደለ ያለው አዲሱ የብሄራዊ ባንክ ነው

የሐገርን ኢኮኖሚ እየገደለ ያለው አዲሱ የብሄራዊ ባንክ ገዢ በሚል አርዕስት ስር በአቶ ሳሙኤል ብዙነህ የቀረበውን አጭር ጽሁፍ በሚመለከት የተሰጠ የድጋፍ ሀተታና፣ የአቶ ጌታቸውን መሰረተ-ቢስ ትችት የሚቃረን ገለጻ!

ፈቃዱ በቀለ(ዶ/ር)

     ጥር 31፣ 2023



ውድ ወንድማችን አቶ ሳሙኤል ብዙነህ “የሀገርን ኢኮኖሚ እየገደለ ያለው አዲሱ የብሄራዊ ባንክ ገዢ” በማለት ያቀረበውን  ጽሁፍ አቶ ጌታቸው  እንደ ጽንፈኛ አቀራረብ አድርጎ ነው የቆጠረው። ጽንፈኛ የሚባለው ዘላፊ ጽንሰ-ሃሳብ ከኢኮኖሚ ፖሊሲ ጋር ምን እንደሚያያይዘው ሊገባኝ በፍጹም አይችልም።

ወደ ቁም ነገሩ እንምጣና ውድ ወንድሜ አቶ ጌታቸው የቱን ያህል ስለኢኮኖሚ ቲዎሪና ፖሊሲ ዕውቀት እንዳለህ ለማወቅ ባልችልም፣ ከአጻጻፍህ ለመገንዘብ እንደቻልኩት ከሆነ በአገራችን ምድር በነፃ ገበያ ስም ተሳቦ ተግባራዊ የሆነውን የኢኮኖሚ ፖሊሲ በደንብ የተከታተልክ አለመሆንህን ነው። በአገራችን ምድር ተግባራዊ የሆነው የኢኮኖሚ ፖሊሲ በመሰረቱ ፖሊሲ ሳይሆን አገዛዙን ዘራፊ በማድረግ፣ የውጭና የውስጥ ግብረአበሮቹን እንዲጠቅም ሆኖ የተመቻቸ  በኢኮኖሚ ፖሊሲ ስም አብዛኛውን ህዝባችንን ወደ ድህነት የገፈተረ ነው። ይህ ብቻ ሳይሆነ የአገራችንን ኢኮኖሚ በከፍተኛ ደረጃ ያዘበራረቀና ለብዙ ዓመታት ዐይነተኛ መፍትሄ እንዳይገኝለት መሰረት የጣለ ኢ-ሳይንሳዊና ፀረ-ህዝብ ፖሊሲ ነው ማለት ይቻላል።  ምክንያቱም የኢኮኖሚ ፖሊሲ በመሰረቱ ሳይንሳዊ መሰረት ካለው አንድን ህዝብ ከድህነት ያወጣዋል፤  አንድን አገር በጠንካራ መሰረት ላይ እንዲገነባ ያደርጋል፤ የሳይንስና የቴክኖሎጂ ባለቤትም በማድረግ ኢኮኖሚው በቴክኖሎጂ ላይ እንዲመሰረት ያደርገዋል። በዚህም አማካይነት የተከበረና በቀላሉ የማይደፈር አገር መገንባት ይቻላል። ሃይንሪሽ ፔሽ በሚባለው ታላቅ የጀርመን ኢኮኖሚስት አስተሳሰብ መሰረት የኢኮኖሚ ዋናው ተቀዳሚ ተግባር የሰውን ልጅ መሰረታዊ ፍላጎቶች(Basic Needs) ማሟላት ነው ይላል። ሌሎች የተገለጸላቸው የኢኮኖሚና የፍልስፍና ምሁራን ይህንን ሃሳብ ይጋራሉ። ፍሪድሪሽ ሊስት የሚባለው የ19ኛው ክፍለ-ዘመን ታላቅ ኢኮኖሚስትና የፍልስፍና ምሁር የእነ አዳም ስሚዝን የነፃ ገበያ ኢኮኖሚ በመቃወም አንድ አገር ኢኮኖሚዋን ለውጭ ንግድ ልቅ ከማድረጓ በፊት የግዴታ በማኑፋክቸሪንግ ላይ የተመሰረተ የውስጥ ገበያ መገንባት አለባት ይላል። በእሱ ዕምነት በጥሬ-ህብትና በእርሻ ላይ ብቻ የምትመካ  አገር በባህልም ሆነ በልዩ ልዩ ጥበባዊ ነገሮች ልታድግ አትችልም። ለህዝብ ልዩ ልዩ ግልጋለቶችን የሚሰጡ የሰለጠኑ ተቋማትንም ለመገንባት አትችልም።  በተለይም በማደግ ላይ ያሉ ኢንዱስትሪዎች(Infant Industries)ከውጭ በሚመጡ ተመሳሳይ ምርቶች ስለሚጠቁ የማደግ ኃይላቸው በከፍተኛ ደረጃ ይቀንሳል። ከውጭ የሚመጣው ዕቃ ዋጋው ርካሽ ከሆነ የመጨረሻ መጨረሻ በማደግ ላይ ያሉ ኢንዱስትሪዎች ሊዘጉ ይችላሉ። ስለሆነም ህዝቧም ከውጭ በመጡ ወራሪዎች ይጠቃል ይለናል፤ ሰው መሆኑንም ይዘነጋል ይላል። በሌላ አነጋገር፣ አንድ ህዝብና አገር ብሄራዊ ነፃነታቸውን ለማስከበርና ወደ ውስጥ ደግሞ የተረጋጋ አገር ለመገንባት ከፈለጉ ኢኮኖሚያቸውን በማኑፋክቸሪንግ ላይ መሰረት በማድረግ መገንባት አለባቸው። ከዚህ ጋር ተያይዞም የግዴታ ተከታታይ ዕድገት እንዲመጣ ከተፈለገ ሳይንስና ቴክኖሎጂ የኢኮኖሚው ዋና አንቀሳቃሽ ኃይል መሆን አለባቸው። በዚህ አማካይነት ብቻ ነው የሰውም አስተሳሰብ የሚሻሻለውና አጭበርባሪ የማይሆነው። ምክንያቱም አንድ ህዝብ ኢንደስትሪየስ ከሆነ የበለጠ በፈጠራ ስራ ላይ ስለሚያተኩር የማጭበርበርና ተንኮል የመስራት ፍላጎቱ በከፍተኛ ኃይል ይቀንሳል። ስራው ሁሉ አርቆ አሳቢነት በመሆን ሁሉንም ነገር በስነስርዓትና ህዝብን በማይጎዳ መልክ ይሰራል።  ይህንን መሰረት በማድረግ ነው አብዛኛዎቹ የካፒታሊስት አገሮች ኢኮኖሚያቸውንና አገራቸውን መገንባት የቻሉት።

ከሁለተኛው ዓለም ጦርነት በኋላ የአሜሪካን ኢምፔሪያሊዝም በአሸናፊነት ሲወጣ በነፃ ገበያ ስም አሳቦ በተለይም እንደኛ የመሰሉ አገሮች ወደ ውስጥ ያተኮረና ህዝቡን የሚያስተሳስር ኢኮኖሚ እንዳይገነቡ አገደ። በተለይም እነሳሙኤልሰን ያስፋፉት የተሳሳተ የኢኮኖሚክስ መማሪያ መጽሀፍ በአብዛኛዎች የሶስተኛው ዓለም አገሮች የመማሪያ መጽሀፍ በመሆኑ ኢኮኖሚክስን ተምረው የሚመረቁ ኢኮኖሚስት ነን ባዮች የካፒታሊስት ኢኮኖሚ ከታች ወደ ላይ እንዴት እንደተገነባ እንዳያውቁ ተደረጉ። በተለይም ነፃ ገበያ የሚለው አስተሳሰብ በመስፋፋቱ የአንድን አገር ኢኮኖሚ መገንባት የሚቻለው የመንግስት ጣልቃ-ገብነት ሳይኖር ብቻ ነው የሚለው ተቀባይነት በማግኘቱ የአብዛኛዎች የሶስተኛው ዓለም መንግስታት በኢኮኖሚ እንቅስቃሴ ውስጥ ተሳትፎ እንዳያደርጉ ታገዱ። ምክንያቱም የመንግስት ጣልቃ-ገብነት እንደ ሀጢአት ወንጀል  በመቆጠሩ። ወደ ካፒታሊስት አገሮች ስንመጣ ግን ከሁለተኛው ዓለም ጦርነት በፊትም ሆነ በኋላ በኢኮኖሚ ግንባታ ውስጥ የየመንግስታቱ ጣልቃ-ገብነት ከፍተኛ እንደነበረ ብዙ ጥናቶች ያረጋግጣሉ።  የነፃ ገበያና ንግድ አስተሳሰብ በ18ኛው ክፍለ-ዘመን ብቅ ከማለቱ በፊት የፍጹም ሞናርኪዎች በመባል የሚታወቁት የአገራቸውን የውስጥ ኢኮኖሚ በጠንካራ መሰረት ላይ ለመገንባት ከፍተኛ ሚና እንደተጫወቱ ይታወቃል። ከተማዎች፣ መንደሮችና የካናል ሲይስተሞች የተገነቡት በነገስታት ከፍተኛ ርብርቦሽ ነው። ከዚህም በላይ በኢኮኖሚ ግንባታ ልዩ ተሰጥዖ የነበራቸው በተለያዩ ዘዴዎች በመንግስታት ይደጎሙ ነበር። በየአገሮች ውስጥ የሚመረተው ምርት ከውጭ በሚመጣው ተመሳሳይ ምርት እንዳይጠቃ ልዩ ዐይነት የዕገዳ ፖሊሲ ይካሄድ ነበር። ስለሆነም ይህንን ፖሊሲ መስረት በማድረግ ነው አብዛኛዎቹ የአውሮፓ አገሮች ለካፒታሊዝም ኢኮኖሚ መሰረት ለመጣል የቻሉት። ይህ መሰረት ነው የኋላ ኋላ አዳምስሚዝ የረቀቀው እጅ(Invisible Hand) ለሚለው የየግለሰቦች ተሳትፎ አመቺ ሁኔታን ሊፈጥር የቻለው። በኋላም  በሁለተኛው ዓለም ጦርነት የተነሳ ኢኮኖሚያቸው የተንኮታኮተው የምዕራብ አውሮፓ አገሮች ሊያንሰራሩ የቻሉት በከፍተኛ ደረጃ በመንግስታት ጣልቃ- ገብነት ብቻ ነው። በተለይም ኬይንስ የሚባለው የኒዎ-ክላሲካል ኢኮኖሚስቶችን ምክርና መመሪያ የሚተቸው ካለመንግስት ጣልቃ-ገብነት በተለይም እንደካፒታሊስት አገሮች የመሳሰሉት ኢኮኖሚዎች ተከታታይነት ያለው ዕድገት ሊያሳዩ አይችሉም ይላል። ኬይንስ ከሁለተኛው ዓለም ጦርነት በፊትና፣ በተለይም በ1929 ዓ.ም የደረሰውን ትልቁን የኢኮኖሚ ቀውስና በብዙ ሚሊዮን የሚቆጠሩ ሰራተኞች ከስራ ቦታቸው ለመባረራቸው ምክንያት የሆነውን የኢኮኖሚ ሁኔታ በሰፊውና በጥልቀት ካጠና በኋላ ኢኮኖሚው ከቀውሱ እንዲላቀቅ ከተፈለገ መንግስታት ከባንክ በመበደርና ኢንቬስት በማድረግ ኢኮኖሚው እንዲያገግም ማድረግ አለባቸው ይላል። በእሱ ዕምነትም በተለይም በአንድ አገር ውስጥ ማህበራዊ ሰላም እንዲሰፍን ከተፈለገ መንግስት በፊስካል ፖሊሲ አማካይነት ጣልቃ በመግባት የስራ መስክ ሊከፈት የሚችልበትን ሁኔታ ማመቻቸት አለበት ይላል። መንግስት እንደዚህ በማድረጉ በምንም ዐይነት የየግለሰቦችን ተሳትፎ በኢኮኖሚው ውስጥ ሊቀንሰው አይችልም። ምክንያቱም አብዛኛዎቹ ምርቶች በግል ካፒታሊስቶች ስለሚመረቱ ከመንግስት ኮንትራት ካገኙ የግዴታ እንዲያመርቱ ይገደዳሉ። በዚህም አማካይነት በቂ የስራ መስክና በቂ የሆነ የመግዛት ኃይል እንዲፈጠር ለማድረግ ይችላሉ ይላል።

አባዛኛዎቹም የካፒታሊስት አገሮች ይህንን የኬይንስን የማክሮ ኢኮኖሚ ፖሊሲ ምክር በመቀበል ነው ከሞላ ጎደል ሚዛናዊነት ያለው ሁለ-ገብ ኢኮኖሚ ለመገንባት የቻሉት። በተለይም እንደጀርመን የመሳሰሉት በሁለተኛው ዓለም ጦርነት የተነሳ ኢኮኖሚያቸው በከፍተኛ ደረጃ የተጎዳባቸው፣ ቤቶች የፈራረሰባቸው፣ ከተማዎች የወደሙባቸውና በብዙ ሚሊዮን የሚቆጠር ህዝብ በድህነትና በረሃብ የተሰቃየባቸው አገሮች  ተግባራዊ ያደረጉት የኢኮኖሚ ፖሊሲ ኬይንስ ካለው የበለጠ ነው ማለት ይቻላል። ስለሆነም ነው በ15 ዓመት ውስጥ ወደ ውስጥ ያተኮረ ኢኮኖሚ በመገንባት፣ ወደ ውጭ ደግሞ ከአሜሪካን ጋር መወዳደር የቻሉት። ከላይ እንዳልኩትም የኢኮኖሚው ዋና መሰረት ማኑፋክቸሪንግ ሲሆን፤ ይህ ደግሞ በተከታታይ የሳይንስና የቴክኖሎጂ ምርምርና ውጤት የተደገፈ  በመሆኑ ኢኮኖሚው በቀላሉ ሊያድግና ሊስፋፋ ቻለ።  በጠቅላላው በአገሪቱ ውስጥ በተሟላ ሁኔታ ከተማዎች ማበብና የንግድ እንቅስቃሴዎች መስፋፋት ቻሉ። በየቦታውም የመመላለሻ መንገዶችና የባቡር ሃዲዶች በመስፋፋታቸው የዕቃ፣ የሰውና የካፒታል ዝውውር ለመዳበርና ለመፋጠን ቻለ። በዚህም አማካይነት የተነሳ የውስጥ ገንዘቡ ከልዩ ልዩ ኢንዱስትሪዎችና የንግድ እንቅስቃሴዎች ጋር በመያያዙና በፍጥነትም በመሽከርከሩ፣ በአንድ በኩል ካፒታሊስቶች እንደገና ለመዋዕለ-ነዋይ የሚሆን ካፒታል ሲያገኙ፣ በሌላ ወገን ደግሞ የገንዘቡ የመግዛት ኃይል ከፍ ሊል ቻለ።  ጠቅላላው ኢኮኖሚውን ለመገንባት ደግሞ እንደጀርመን የመሳሰሉት መንግስታት ከሁለተኛው ጦርነት ማለቂያ በኋላ በማርሻል ፕላን የተደገፈ ዕርዳታ ቢያገኙም የራሳቸውን ልዩ የክሬዲት ሲስተም በመመስረት ነው በተለይም ትናንሽና ማዕከለኛ ኢንዱስትሪዎችን በቅናሽ ክሬዲት መደገፍ የጀመሩት። ይህም ማለት፣ በጀርመን አገርም ሆነ በአብዛኛዎቹ የካፒታሊስት አገሮች ውስጥ በተለይም ከ1950-1980ዎቹ መጀመሪያ ድረስ በባንኮችና በኢንዱስትሪዎች፣ እንዲሁም በህዝቡና በባንኮች መሀከል ከፍተኛ ትስስር ነበር።  ምክንያቱም ኢንዱስትሪዎች ኢንቬስት ለማድረግ ሲፈልጉ ከባንኮች ስለሚበደሩና  መልሰውም ወለድ ስለሚከፍሉ ነው። በደሞዝ የሚተዳደሩት ደግሞ የተወሰነውን ለቤት ኪራይና ለልዩ ልዩ ዕቃዎች ካዋሉ በኋላ የተወሰነውን ባንኮች ውስጥ ስለሚያስቀምጡ ባንኮች የሚያበድሩትን ገንዘብ ያገኛሉ ማለት ነው። በሌላ ወገን ደግሞ ቤት ለመስራትና መኪና ለመግዛት ደሞዛቸው የማይበቃቸው ሰራተኞች  ከባንኮች ገንዘብ ስለሚበደሩ በዚህም ምክንያት የተነሳ በኢኮኖሚው ውስጥ የሚሽከረከረው ገንዘብ የመግዛት ኃይሉም ከፍ ለማለት ቻለ።

ወደ ኢትዮጵያና የተቀሩት የሶስተኛ ዓለም አገሮች ስንመጣ ግን በየአገሮች ውስጥ የበሰለ መንግስትና ምሁራዊ ኃይል ባለመኖሩ እነዚህ አገሮች ለውጭ ኤክስፐርቶች እንዲጋለጡ ለመደረግ በቁ። በተለይም ደግሞ የኢኮኖሚ ቲዎሪና ሳይንስ ስለማይታወቁ፣ ክርክርም ስለማይካሄድና፣ ከዚህም በላይ ደግሞ የካፒታሊስት አገሮችና እንደጃፓን የመሳሰሉ እንዴት ለማደግ ቻሉ ተብሎ ክርክርና ጥናት ስለማይደረግ አብዛኛዎቹ የአፍሪካ አገሮች ተግባራዊ የሚያደርጉት ፖሊሲ የነፃ ገበያ የሚባለውንና፣ እንደ ዓለም´ የገንዘብ ድርጅትና እንደ ዓለም ባንክ በመሳሰሉት የሚሰበከውን “ቅዱሳዊ አስተሳሰብ” የሚመስሉትን “ፖሊሲ” ብቻ ሆነ። ስለሆነም ሁሉም ነገር ወደ ገበያ ተቀንሶ መታየት በመቻሉ ከኢንዱስትሪና ከማኑፋክቸሪንግ ይልቅ የአገልግሎት መስኩ፣ በተለይም የንግድ መስኩ መንዛዛት ቻለ። እንደሚታወቀው በኢኮኖሚክስ ህግ መሰረት ከንግድ በፊት የሚቀድመው ምርት ነው። በሌላ አነጋገር፣ የንግድ እንቅስቃሴ ሊዳብር የሚችለው አንድ አገር የማምረት ኃይሏ ከፍ ሲል ብቻ ነው። ለዚህ ደግሞ የተለያዩ ምርቶችን የማምረት ኃይል በሁሉም ዘርፍ በተስተካከለ መልክ መዳበር አለበት። የዓለም የገንዘብ ድርጅትና(IMF) የዓለም ባንክ አስተሳሰብ ይህንን መሰረታዊ የሆነ የኢኮኖሚ ህግና አስተሳሰብ በመቃወም በምሁር አስተሳሰብ በደንብ ያልበሰሉ እንደኛ የመሳሰሉትን አገዛዞች በመምከር መቀመቅ ውስጥ ይከቷቸዋል። በእኛና በተቀሩት የአፍሪካ አገሮች ውስጥ የዓለም የገንዘብ ድርጅትና የዓለም ባንክ ጣልቃ-ገብነትና ምክር ከስድሳ ዓመታት በላይ ቢያስቆጥርም እኛም ሆን የተቀሩት የአፍሪካ አገሮች ከድህነትና ከረሃብ አልተላቀቅንም። ያውም የተትረፈረፈ የተፈጥሮ ሀብት እያለንም።  ሌላው ኢ-ሳይንሳዊ የሆነው የዓለም የገንዘብ ድርጅትና የዓለም ባንክ የኢኮኖሚ ፖሊሲ ስለህዝብና ስለ ህብረተሰብ ምንም ነገር አያወሩም።  እንደሚታወቀው ኢኮኖሚ ማደግና መስፋፋት ያለበት ለገበያ ተብሎ ሳይሆን ለሰው ልጅና ህብረተሰብ ብቻ ነው። ህዝብንና አገርን ማዕከል ያላደረገ የነፃ ገበያ ኢኮኖሚ አስተሳሰብ ደግሞ ድህነትንና መዝረክረክን ነው የሚፈጥረው።  ከዚህም በላይ እነዓለም የገንዘብ ድርጅት የመሳሰሉት፣ በአጭር አባባል የዓለም ኮሙኒቲው በመባል የሚታወቁት ለአንድ አገር የኢኮኖሚ ዕድገት ዋናው መሰረት ማኑፋክቸሪንግ፣ ሳይንስና ቴክኖሎጂ መሆን እንዳለባቸው አያስተምሩም። በፖሊሲያቸውም ውስጥ አያካትቱም።

ይህ ዐይነቱ አካሄድ በተለይም የዓለም አቀፍ የገንዘብ ድርጅትና የዓለም ባንክ(IMF & World Bank)ከፍተኛውን ሚና መጫወት ከጀመሩ ከ1980 መጀመሪያ አንስቶ በየአገሩ ውስጥ ጣልቃ በመግባት፣ በተለይም የአፍሪካ መንግስታት የተቅዋም መስተካከያ ዕቅድ(Strucctural Adjustment Program) ተግባራዊ እንዲያደርጉ ማስገደድ ጀመሩ። ቀደም ብሎ ግን በአፍሪካውያን ኢኮኖሚስቶችና ምሁራን የሌጎስ ፎር አክሽን (Lagos for action) የሚል ኡለ-ገብና ፍቱን ፖሊሲ ረቆ ለአፍሪካ መንግስታት ይቀርባል። እነሱም በዚህ በመስማማት ተግባራዊ ለማድረግ በመዘጋጀት ላይ ሳሉ ይህንን የሰሙት የዓለም የገንዘብ ድርጅትና የዓለም ባንክ የመሳሳሉት በአማሬካን መንግስት በመላክ ዕቅዳቸው እንዲጨናገፍ ይደረጋል። በእነሱ አስተሳሰብ መሰረትም ከእነሱ ፈቃድ ውጭ አንድ የአፍሪካ አገር የራሱን የኢኮኖሚ ፖሊሲ ማውጣት የለበትም። ስለሆነም በዓለም የገንዘብ ድርጅና በዓለም ባንክ የረቀቀውን ፕሮግራም ብቻ ተግባራዊ ሲያደርጉ ነው ብድር የሚያገኙት። በሌላ ወገን ደግሞ አብዛኛዎቹ የአፍሪካ አገሮች በምንም ዐይነት ብድር አያስፈልጋቸውም። ምክንያቱም ከጥሬ-ሀብትና ከዘይት ሺያጭ የሚገኘው ዶላር ለኢኮኖሚ ዕድገታቸው በበቃ ነበር። ይሁንና አብዛኛዎቹ የአፍሪካ መንግስታት ከጥሬ-ሀብት ሺያጭ የሚያገኙትን ዶላር ለቅንጦት ዕቃዎች ስለሚያወጡና፣ የተወሰነውም የውጭ ምንዛሪ ስለሚሸሽ ወይም በዚያው በካፒታሊስት አገሮች ውስጥ ስለሚቀር በዚህ ምክንያት የተነሳ ኢኮኖሚያቸውን ፋይናንስ ለማድርግ በቂ ዶላር ማግኘት አይችሉም። ስለሆነም ከፋይናንስ ገበያና ከዓለም የገነዝብ ድርጅት በመበደር የወለድ ወለድ(Compound Interest) እንዲከፍሉ ይገደዳሉ። በዚህና በተከተሉት ኢ-ሳይንሳዊ የኢኮኖሚ ፖሊሲ ምክንያት የተነሳ አብዛኛዎቹ የአፍሪካ አገሮች ለህዝቦቻቸው አስተማማኝ የሆነ የውስጥ ገበያና ኢኮኖሚ መሰረት መገንባት በፍጹም አልቻሉም።

የዓለም የገንዘብ ድርጅትንና የዓለም ባንክን የኢኮኖሚ ፖሊሲ ኢ-ሳይንሳዊ የሚያሰኘው የእነሱ ዕቅድ በአንደኛውም የኢኮኖሚ መጽሀፍ ውስጥ እንኳ ተጽፎ አይገኘም። በዩኒቨርሲቲ ውስጥም በዚህ መልክ ተስጥቶም አያውቅም። አብዛኛዎቹ ተማሪዎችም ሰለኢኮኖሚ ዕድገት ታሪክ ስለማይማሩ፣ ከተመረቁና የመንግስት መስሪያቤት ውስጥ ሲቀጠሩ እነ ዓለም የገንዘብ ድርጅት ያወጡትን ፖሊሲ ብቻ ተግባራዊ  እንዲያደርጉ ይገደዳሉ። በዋሽንግተን ስምምነት ላይ ተረቆ በቀረበው ፖሊሲ መሰረት፣ 1ኛ) የአብዛኛዎች የአፍሪካ አገር ከረንሲዎች ከዶላር ጋር ሲነፃፀር መቀነስ(Devalue) አለበት። በእነ ዓለም አቀፍ የገንዘብ ድርጅት ዕምነት ገንዘባቸው ከሚገባው በላይ ስለተተመነ(Overvalued) በዚህም ምክንያት የተነሳ ወደ ውጭ የሚልኩትን የጥሬ-ሀብት እንደልብ ለመሸጥ አይችሉም። ገንዘባቸውን ከዶላር ጋር ሲነፃፀር ከቀነሱ ግን ይበልጥ መሸጥ ይችላሉ፤ ስለሆነም በብዙ ቢሊዮን የሚቆጠር ዶላር ገቢ ያገኛሉ ይላሉ። ይህ ዐይነቱ አካሄድ ኢላስቲሲቲ ኦፍ ዴማንድ(Elasticity of Demand) በመባል ሲታወቅ፣ አንድ አገር የገንዘቧን ትመና በአንድ ፐርሰንት ብትቀንስ የምትሸጠውም የምርት መጠን እንደዚሁ በአንድ ፐርሰንት ያድጋል ይላል።  ይሁንና ግን ስታትስቲክሶች እንደሚያሳዩትና እንደሚያረጋግጡት ከሆነ ከረንሲያቸውን የቀነሱ አገሮች በሙሉ የንግድ ሚዛናቸው በከፍተኛ ደረጃ እንደተዛባ ነው። ለምሳሌ  ኢትዮጵያ ወደ ውጭ የምትልከው 70% ቡና ሲሆን፣ ከዚህና ከሌሎች ወደ ውጭ የሚላኩ ምርቶች በ 2021 ዓ.ም 3.3 ቢሊዮን የአሜሪካ ዶላር ብቻ ስታገኝ፣ ከውጭ ላስመጣቻቸው ልዩ ልዩ ዕቃዎች ደግሞ  ክ13 ቢሊዮን ዶላር በላይ ወጪ እንዳደረገች ስታትስቲክሱ ያሳያል። ይህም ማለት፣ የውጭ ንግድ ሚዟና በከፍተኛ ደረጃ የተዛባ ሲሆን፣ ይህም ወደ 11,7 ቢሊዮን ዶላር ይጠጋል። ወደ ውጭ ከላከችው ወደ ውስጥ ያስገባችው በጣም ከፍ ያለ ነው ማለት ነው። ይህ ብቻ ሳይሆን፣ የውጭ ዕዳዋም በከፍተኛ ደረጃ ተቆልሏል። ከቻይናና ከዓለም የገንዘብ ድርጅትና ከዓለም ባንክ የተበደረችው ጠቅላላ ዕዳ ወደ 30 ቢሊዮን ዶላር ሲጠጋ፣ ከቻይና ብቻ 12 ቢሊዮን ዶላር ተበድራለች። ይህም ማለት አገራችን ለከፍተኛ አደጋ የተጋለጠችና፣ መንግስት ወይም አገዛዙ ኢኮኖሚውን በፈለገው መልክ ለማደራጀትና ለሰፊው ህዝብ ደግሞ  በቂውን ግልጋሎትና ለሰው ህይወት ጠቃሚ የሆኑ ቁሳቁሶችን ለማቅረብ በፍጹም አይችልም ማለት ነው።

ይህም የሚያረጋግጠው የኢትዮጵያን ብር ከዶላር ጋር ሲነፃፀር በተከታታይ ዝቅ ማድረጉ ጤናማ ኢኮኖሚ እንደንገነባና ነፃ እንድንሆን አላዳረገንም።  ከዚህም በላይ እንደቡና የመሳሰሉትን ምርቶች ሌሎች አገሮችም ስለሚያመርቱና በኮታም ስለሚሸጥ አንድ አገር ገንዘቧን በመቀነሷ የግዴታ በብዙ ሚሊዮን ቶን የሚቆጠር ቡና ልትሸጥ አትችልም። ይህ ዐይነቱ የገንዝብ ቅነሳ ሊሰራ የሚችለው በቴክኖሎጂ ላደጉ አገሮች ብቻ ሲሆን፣ እነዚህም አገሮች በመንግስት ወይም በባንክ ጣልቃ-ገብነት ገንዘባቸውን መቀነስ አያስፈልጋቸውም። በተለይም በካፒታሊስት አገሮች ውስጥ ባለው ውድድርና በተለያዩ የፖለቲካና የጦርነት ምክንያቶች የተነሳ፣ ለምሳሌ ካፒታል ከአውሮፓ ወደ አሜሪካ በሚሸሽበት ጊዜ የዶላር ትማኔ ከኦይሮ ጋር ሲነፃፀር ከፍ ሊል ይችላል። ይህ ዐይነቱ አካሄድ አውቶማቲክ ዲቫሉዌሽን(Automatic Devaluation) በመባል ሲታወቅ፣ ኦይሮ ከዶላር ጋር ሲነፃፀር በሚቀንስበት ጊዜ እንደ ጀርመን የመሳሰሉት ለኢንዱስትሪ ተከላ የሚያገለግሉ ማሺኖችንና ልዩ ልዩ የመለዋወጫ ዕቃዎችን የሚያመርቱ አገሮች ምርቶቻቸውን በብዛት ለመሸጥ ይችላሉ። ምክንያቱም አንድ የውጭ አገር ኩባንያ ወይም አገር አንድ ኦይሮ ለመግዛት ከፈለገ አንድ ኦይሮን ከአንድ ዶላር በታች ስለሚገዛ ነው። በዚህም ምክንያት የተነሳ እንደጀርመን የመሳሰሉት ኢኮኖሚዎች ማሺኖችንና የመለዋወጫ ዕቃዎችን በብዛት ስለሚሸጡ በውጭ ንግዳቸው ጤናማ ይሆናሉ ማለት ነው።

ወደ አገራችን ስንመጣ ህወሃት ስልጣን ከያዘ በኋላ የእነ ዓለም የገንዘብ ድርጅትን(IMF) ምክር በመቀበሉና የኢትጵያንም ብር በተከታታይ እንዲቀንስ በማድረጉ የኢትዮጵያ የንግድ ሚዛን በከፍተኛ ደረጃ መዛባቱ ብቻ ሳይሆን፣ በዕዳም እንድትተበተብ ለመሆን በቅታለች። ከዚህ በተረፈ የኢትዮጵያ ብር ከዶላር ጋር ሲነፃፀር በተከታታይ እንዲቀንስ መደረጉ ወደ ውስጥ የመግዛት ኃይሉንም በከፍተኛ ደረጃ ዝቅ እንዲል አድርጎታል። በተለይም ከወጭ የመለዋወጫ ዕቃዎችንና ማሽኖችን የሚያስመጡ አምራቾች የኢትዮጵያ ብር ዝቅ በሚልበት ጊዜ አንድ ዶላር ለመግዛት ከድሮው ጋር ሲወዳደር ብዙ የኢትዮጵያ ብር መክፈል አለባቸው ማለት ነው። ይህ በራሱ ደግሞ የማምረቻ ዋጋን ከፍ ያደርገዋል። ይህም ማለት ምርቱ በገበያ ላይ ይወደዳል ማለት ነው። ባለፉት ዐመታት በአገራችን ገበያ ላይ የሚታየው የዋጋ ግሽበት አንደኛውና ዋናው ምክንያት የኢትዮጵያ ብር አርቲፊሻል በሆነ መልክ በተደጋጋሚ እንዲቀንስ በመደረጉ ነው። ይህ ሁኔታ በተለይም ከተወሰነው የህብረተሰብ የአኗኗር ስልት መለወጥ ጋር በመያያዝ ለኑሮ ውድነት ዋናው ምክንያት ሊሆን ችሏል። ከዚህም በላይ ከአገሪቱ የኢኮኖሚ መሰረትና ከህዝቡ ፍላጎት ጋር የማይመጣጠኑ ባለአምስት ኮከብ ትላልቅ ሆቴልቤቶች መሰራታቸውና ለሰፊው ህዝብ የሚውለውን ምግብና የመቀቀያ ዘይቶችና ቅቤ፣ እንዲሁም መብራትና ውሃ በመጋራታቸው ኑሮን በጣም እንዲወደድ አድርጎታል። ምክንያቱም ለሰፊው ህዝብ የሚቀርቡት  አስፈላጊው ነገሮች ወደ አንድ አቅጣጫ በብዛት ስለሚላኩ ወይም በሆቴል ቤቶች ስለሚገዙ ነው።  2ኛ) የውስጥና የውጭ ገበያውን ለውጭ ኢንቬስተሮች ክፍት ማድረግ ነው። ይህ ሲሆን ከውጭ ኢንቬስተሮች በመምጣት መዋዕለ-ነዋይ ስለሚያፈሱ፣ በዚህም ምንክንያት የተነሳ ኢኮኖሚው ያድጋል የሚል ነው። የውጭ ኢንቬስተሮችን ሁኔታ ስንመለከት ደግሞ ኢንቬስት የሚያደርጉት በቴክኖሎጂና በሳይንስ ላይ ሳይሆን፣ በአበባ ተከላና በሌሎች ወደ ኢንዱስትሪ አገሮች በሚላኩ የጥሬ-ሀብቶች ላይ  ብቻ ነው።  ቴክኖሎጂ ነክ በሆኑ በትናንሽና በማዕከለኛ ኢንዱስትሪዎች ላይ ስለማይሰማሩና ፍልካጎታቸውም ስላልሆነ ለውስጡ ገበያ ማደግና የስራ መስክ ለመክፈት ያላቸው አስተዋፅዖ አልቦ ነው ማለት ይቻላል። የጥሬ-ሀብት ወደ ውጭ የሚላክ ከሆነ ደግሞ ምርቶች ወደ ውስጥ ተፈብርከውና አልቀው ደቀው ተጠርዘው ለአገር ውስጥ ገበያም ሆነ ለውጭ ገበያ አይቀርቡም ማለት ነው። በዚህም ምክንያት የተነሳ ወደ ውስጥ ብሄራዊ ሀብት(National Wealth) የሚባለው ነገር አይፈጠርም። ብሄራዊ ሀብት ሊዳብር የሚችለው በኢንዱስትሪዎች መሀከል መተሳሰርና መገበያየት ሲኖር ብቻ ነው። ለምሳሌ የማሽን ፋብሪካ ለኢንዱስትሪ ተከላ የሚሆኑ ማሽኖችን እያመረተና ዲዛይን እያደረገ ያቀርባል። ልዩ ልዩ ፋብሪካዎችን ለመትከልና ልዩ ልዩ የረጅም ጊዜና የአጭር ጊዜ ዕድሜ ያላቸውን ምርቶች እያመረቱ የሚያቀርቡ ካፒታሊስቶች ደግሞ ከማሽን ኢንዱስትሪ ካፒታሊስቶች ማሽኖችን በመግዛት የኢንዱስትሪ ተከላ ያደርጋሉ። በዚያውም መሰረት የስራ መስክ ሲከፈት፣ የሰራተኛውም የመግዛት ኃይል ያድጋል። ይህ ብቻ ሳይሆን፣ የእርሻ ምርቶችም ሆነ ከመሬት ውስጥ የሚወጡ ልዩ ልዩ የጥሬ-ሀብቶች እንዳለ ወደ ውጭ የማይላኩ ከሆነና ከመጀመሪያው ጀምሮ እስከመጨረሻው ምርት ድረስ እዚያው ፋብሪካ ውስጥ የሚፈበረኩ ከሆነ አጠቃላይ የሆነ የኢኮኖሚ ዕድገትና ብሄራዊ ሀብት ሊታይና ሊፈጠሩ ይችላሉ ማለት ነው። ስለ አንድ አገር ኢኮኖሚ ዕድገትም በሚወራበት ጊዜ ከእነዚህ መሰረተ-ሃሳቦች በመነሳት ብቻ ነው።

ከዚህ ሳይንሳዊና የፖለቲካ ኢኮኖሚ ህግ ሁኔታ ስንነሳ የኢትዮጵያን ኢኮኖሚ ዕድገት ስንመለከት ከፍተኛ አስተዋፅዖ ያደረገው የአገልግሎት መስኩ ነው። 3ኛ) የመንግስት ሚና መቀነስ የሚል ነው።  በእነ ዓለም የገንዘብ ድርጅት ዕምነት የመንግስት ጣልቃ-መግባት የገበያ ኢኮኖሚን ዕድገት ያደናቅፋል። ስለሆነም የአዳም ስሚዝን ሃሳብ የረቀቀውን እጅ(Invisible Hand) ቃል በቃል በመወሰድ ሁሉም ነገር ለገበያ መለቀቅ አለበት ይሉናል። ይሁንና አዳም ስሚዝ (The Wealth of Nations) በሚለው መጽሀፉ ውስጥ ስለ ስራ-ክፍፍል(Division of Labour)፣ ስለገበያ ትልቅነትና ስለማሺነር አትቷል። እነዚህ ሁሉ ሲጣመሩ ብቻ ነው  የገበያ ኢኮኖሚ ዕውን ሊሆን የሚችለው። ይሁንና አዳም ስሚዝ የሱን ሃሳብ ከማዳበሩ በፊት የውስጥ ገበያን በማዳበር የፍጹም መንግስታት የሚባሉት የተጫወቱትን  ከፍተኛ ሚና ይዘነጋል። መርከንታሊዝም በሚባለው የኢኮኖሚ ፖሊሲ አማካይነት ነው አብዛዎቹ የአውሮፓ መንግስታት በ17ኛውና በ18ኛው ክፍለ-ዘመን ለገበያ ኢኮኖሚ መዳበር መሰረት የጣሉት። ሌላው አዳም ስሚዝ የዘነጋው ነገር የእሱ የገበያ ኢኮኖሚ ከመዳበሩ በፊት በአውሮፓ ምድር መንፈስን የሚያድስ የባህል ለውጥ ተካሂዷል። ከዚህም በላይ አዳም ስሚዝ የገበያ ኢኮኖሚ ዛሬ በምናየው መልኩ በመዳበርና በካፒታሊዝም የብዝበዛ ሎጂክ ውስጥ በመውደቅ የዓለምን ኢኮኖሚ ይቆጣጠራል ብሎ አልገመተም። በአንፃሩ ማርክስና ሮዛ ሉክሰምበርግ የካፒታሊዝምን ውስጣዊ ኃይል በማየት በዓለም አቀፍ ደረጃ ብዝበዛንና ዘረፋን ለማካሄድ እንደሚችል አመልክተዋልል፤ በዚያውም የዕድገት ፀር ለመሆን ይችላል።  4ኛ) በመንግስት ቁጥጥር ስር ያሉ ኩባንያዎችና መደብሮች ወደ ግልሀብትነት(Privatization) መዘዋወር አለባቸው።  በዚህ አማካይነት ውድድር ስለሚኖር የገበያ ኢኮኖሚም ዕውን ሊሆን ይችላል ይሉናል። ይሁንና የኢትዮጵያን ሁኔታ ብቻ ስንመለከት ከመንግስት ቁጥጥር ውጭ በመውጣት ወደ ግል-ሀብትነት የተዘዋወሩት ኢንዱስትሪዎች የቴክኖሎጂ መሰረታቸው በጣም ደካማ ነበር። ለውድድርና ለፈጠራ የሚያመቹ አልነበሩም። ኢንዱስትሪዎችና ትላልቅ ኩባንያዎች ለወያኔ ካድሬዎች በርካሽ የተሸጡና ለመዝረፍ በሚያመች መንገድ የተዘጋጁ ናቸው። ኢንዱስትሪዎችን የገዙት ደግሞ ከማምረትና ከፈጠራ ጋር የተያያዘ ልምድ ስላልነበራቸው አዳዲሶችን በመክፈትና ያሉትንም በማስፋፋት የስራ መስኮችን ለመክፈት የቻሉ አይደሉም። ስለሆነም ይህ ዐይነቱ የመንግስትን ሀብት ለግለሰቦች በቅናሽ መሸጥ ጥቂቶችን ያደለበና ከመንግስት ጋር በመቆላለፍ የአገር ሀብት በከፍተኛ ደረጃ እንዲዘረፍ ያደረገ ነው። በተለይም ዕንቁ የሚባሉ የጥሬ-ሀብቶች በወያኔ ካድሬዎች ቁጥጥር ስር በመውደቃቸው እየወጡ እንዳለ ወደ ውጭ እንዲላኩ ተደርገዋል። አላሙዲ የሚባለው የአገርን ባህል በከፍተኛ ደረጃ ያበላሸውም ከብርቴ ነኝ ባይ የወርቅ ጉድጓድ ማውጫን በመቆጣጠር በብዙ ሚሊዮን ዶላር የሚቆጠር ወርቅ እንዳለ ወደ ውጭ በመላክ ራሱንና የካፒታሊስት አገሮችን ለማደለብ በቅቷል። በዚያው መጠንም ህዝባችንና አገራችን በከፍተኛ ደረጃ ለድሀነት ተጋልጠዋል።

ለማንኛውም የዓለም የገንዝበ ድርጅትና የዓለም ባንክ ስለተቅዋም መሻሻል(Structural Adjustment Program) ሲያወሩ የሚነሱት ከክስተት እንጂ መሰረታዊ ከሆኑ የሀብረተሰብ ችግርና ጥያቄዎች አይደለም። የመንግስት ባጀት መጨመር፣ የውጭ ሚዛን መናጋትና የዋጋ ግሽበት የመሳሰሉት፣ እነሱ እንደሚሉን የማክሮ ኢኮኖሚ መዛባቶች ዋናው ምክንያቶች ኢኮኖሚው በማኑፋክቸሪንግ፣ በሳይንስና በቴክኖሎጂ ላይ ካለመመስረቱ የተነሳ ይህ ዐይነቱ የማክሮ ኢኮኖሚ መዛባት(Macroeconomic Imbalance)እንደሚከሰት አይነግሩንም። አነሳሳቸውም የአንድን አገር ህብረተሰብ አወቃቀር እንዳለ በመውሰድና ሁሉንም በተናጠል በማየትና በማጥናት የችግሩን ምንጭ ደረጃ በደረጃ መመርመር ሳይሆን በጥቂት ፓራሜትሮች ላይ ብቻ በማትኮር  ነው እነሱ ላይ ብቻ ጥገናዊ ለውጥ ከተደረገ ኢኮኖሚያዊ መሻሻል ሊመጣ ይችላል የሚሉን። ከላይ እንዳልኩት ይህ ዐይነቱ በክስተት ላይ ብቻ የተመሰረተ አካሄድና መሻሻል ያለውን በሽታ ከማባባሱ በስተቀር ሳይንሳዊ መፍትሄ ሊሰጠው በፍጹም አይችልም። ስለሆነም በእነሱ ዕምነት እንደ ኢትዮጵያ ያለች ለገበያ ኢኮኖሚ ወይም ለካፒታሊዝም መዳበር የሚያስፈልጉ ነገሮችን ማሟላት እንዳለባትና መሰረታዊ ለውጥም መካሄድ እንዳለበት  አይቀበሉም። ይህም ማለተ አካሄዳቸውና ምክራቸው በሙሉ የካፒታሊዝምን ውስጣዊ ህግና የካፒታሊዝምን ዕድገት የሚቃወም ነው ማለት ነው።  ለምሳሌ የፖለቲካ ተቋማትን መሻሻል፣ የሰውንና የጥሬ-ሀብትን ለማንቀሳቀስ የሚያስፈልጉ ተቋማት ስለመመስረታቸው ጉዳይና፣ በተቀነባበረና በታቀደ መልክ መንግስት ክልዩ ልዩ አካላት ጋር በመሆን ኢኮኖሚውንና ህብረተሰቡን ለማሳደግ ስላለበት መሰረታዊ ጉዳይ አያነሱም። ከዚህም በላይ አንድ አገር በኢኮኖሚ ለማደግ ከፈለገች በታቀደ መልክ ከተማዎችና መንደሮች ስለመገንባታቸውና፣ እነዚህም በልዩ ልዩ የመመላለሻ መንገዶችና መስመሮች መያያዝ ስላለባቸው ጉዳይ በፍጹም አያነሱም። ቦታና ጊዜ(Space & Time) የሚለው አስተሳሰብ በአስተሳሰባቸው ውስጥም በፍጹም የለም።  በእነሱ ዕምነት ሁሉም ነገር ለገበያው ከተለቀቀ የሚታዩት ችግሮች በሙሉ ይፈታሉ ይሉናል። ሰለሆነም የዓለም የገንዘብ ድርጅት የማክሮ ኢኮኖሚ ፖሊሲ ምክር የአንድን አገር ኢኮኖሚ በሳይንስና በቴክኖሎጂ፣ እንዲሁም በማኑፋክቸሪንግ ላይ እንዲገነባ የሚያደርግ አይደለም። ግልጽነት ያለውና ቁጥጥር የሚደረግበት የገበያ ኢኮኖሚም ኦርጋኒክ በሆነ መንገድ መገንባት እንዳለበት፣ ለዚህ ደግሞ ሁለ-ገብ ዕውቀት ተግባራዊ መሆን እንዳለበትና፣ ሰፊው ህዝብም መማር እንዳለበት አይቀበሉም። በእነሱ አስተሳሰብ የነቃና ያወቀ ህዝብ አያስፈልግም። ይህ የኒዎ-ሊበራል የኢኮኖሚ ፖሊሲ በመባል የሚታወቀው የተወሰነውን የህብረተሰብ ክፍል በአጭር ጊዜ ውስጥ ሀብታምና ጥራዝ-ነጠቅ የሚያደርግ ሲሆን፣ በዚያው መጠንም ደሀ ህዝብ እንደ አሸን ይፈለፈላል። ይህ ብቻ ሳይሆን፣ ልቅ በሆነ የኒዎ-ሊበራል የኢኮኖሚ ፖሊሲ አማካይነት የባህልና የስነ-ልቦና ውድቀት ይከሰታል። በተጨማሪም ማፊያዊ ተቋማት በየቦታው በመቋቋም በቀላሉ ሊታለል የሚችለውን የህብረተሰብ ክፍል ማታለልና ማስፈራራት ይችላሉ። የኒዎ-ሊበራል ኢኮኖሚ ፖሊሲ ተግባራዊ መሆን ከጀመረ ከስላሳ ዓመት በላይ በሚያስቆጥር ጊዜ ውስጥ የተወሰነው የህብረተሰብ ክፍል የአጭበርባሪነትና የማፊያ አስተሳሰብን አዳብሯል። ትንሽ ገንዘበ ለመዝረፍ ሲባል አንዳንድ ወጣቶችንም ሆነ በዕድሜያቸው ገፋ ያሉትን በአሰቃቂ መንገድ መግደል እንደዋና ተግባርና ልምድ ሊወሰድ ችሏል። የጾታ ጥቃት በከፍተኛ ደረጃ ተስፋፍቷል። መንግስትና አገዛዙ ይህንን እንደተራ ነገር በመቁጠር በፍጹም ቁጥጥር አያደርጉም። ከዚህ በተጨማሪም የስራ ዕድል ለማግኘት የማይችለውም ወጣት ወደ ጨአት መቃምና ወደ ሌሎች የዕፅ ሱሰኘንት እንዲያመራ ለመገደድ በቅቷል። የወጣት ሴተኛ አዳሪዎችም ቁጥርና የግብረ-ሰዶማዊነትም ተግባር በከፍተኛ ደረጃ ጨምረዋል። በተለይም በዕርዳታ ስም የሚመጡ የውጭ አገር ሰዎች ግብረሰዶማዊነትን በከፍተኛ ደረጃና በፍጥነት እያስፋፉት ይገኛሉ። በዚህ መልክ የካፒታሊስት አገሮች ባለፉትት 30 ዓመታት በሁሉም አቅጣጫ የባህል ጦርነት በማካሄድ ህዝባችንን አቅመ-ቢስ ለማድረግ በቅተዋል። የወያኔ አገዛዝና ዛሬ ደግሞ ኦሮሞው የአቢይ አገዛዝ ከአሜሪካንና ከተቀረው የካፒታሊስቱ ዓለም ጋር በማበር በኦርቶዶክስ ሃይማኖት ላይ ከፍተኛ ጦርነት ከፍቷል። በዚህ መልክ ኢትዮጵያ በአሜሪካን ኢምፔሪያሊዝም ቁጥጥር ስር በመውደቅ እሴቷና ልዩ ልዩ የመተጋገዝና የማህበራዊ ባህሎቿ መውደም አለባቸው።

በአጠቃላይ ሲታይ ወያኔ ስልጣን ከያዘ ጊዜ ጀምሮ እስከዛሬ ድረስ ተግባራዊ የሆነውን እነ ዓለም የገንዘብ ድርጅት ማክሮ ኢኮኖሚክ ፖሊሲ ብለው የሚጠሩት መሰረቱ ኒዎ-ሊበራሊዝም ሲሆን፣ ይህ ዐይነቱ የኒዎ-ሊበራሊዝም ኢኮኖሚ ፖሊሲ በካፒታሊዝም የዕድገድት ታሪክ ውስጥ እስከ 1980ዎቹ ዓመታት ድረስ በፍጹም ተግባራዊ አልሆነም። ዛሬም ቢሆን አይደረግም። በእርግጥ ጀርመን የአንደኛውን ዓለም ጦርነት ከተሸነፈች በኋላ ካሳ እንድትከፍል በመገደዷ በዚህም የተነሳ ከኤክስፖርት የምታገኘውን አብዛኛውን የውጭ ምንዛሪ ለእንግሊዝና ለፈረንሳይ ትከፍል ነበር። በዚህ ዐይነቱ የአንጀት አጥብቅ የኢኮኖሚ ፖሊሲ ምክንያት የተነሳ በጊዜው ወደ ስድስት ሚሊዮን የሚጠጋ የስራ አጥ ሊፈጠር ችሏል። ይህም በራሱ ለፋሺዝም መነሳት  አንደኛው ምክንያት እንደሆነ ይታወቃል። ከዚህ በተረፈ በሌሎች የካፒታሊስት አገሮች ውስጥ እንደዚህ ዐይነቱ የኒዎ-ሊበራል የኢኮኖሚ ፖሊሲ በፍጹም ተግባራዊ አልተደረገም። ከሁለተኛው ዓለም ጦርነት በፊት የነበረውን ሁኔታ በመተው፣  ከሁለተኛው ዓለም ጦርነት በኋላ የተፈጠረውን ሁኔታ ስንመለከት አብዛኛዎቹ የካፒታሊስት መንግስታት በታላቁ የእንግሊዝ ኢኮኖሚስት በኬይንስ የቀረበውን ሰፋ ያለ የኢኮኖሚ ፖሊሲ ተግባራዊ በማድረግ ነው ሁለ-ገብ በሆነ መንገድ አገራቸውን መገንባት የቻሉት። ይህ ዐይነቱ የኢኮኖሚ ፖሊሲ በአገራችን ምድር አይታወቅም። ተማሪዎችም በዩኒቨርሲቲ ውስጥ እንዲማሩ አይደረግም። ከዚህም በላይ ልዩ ልዩ በትቻታዊ መልክ የቀረቡትን ግሩም ግሩም ስለ ዕድገትና ስለፀረ- ዕድገት የሚያትቱ መጽሀፎችንም አይማሩም። ስለሆነም የኢኮኖሚ ቲዎሪን በሚመለከት በአገራችን ምድር ከፍተኛ ክስተት አለ። አንድን ቀኖናዊ መንገድ በመከተል ብቻ አገራችንና ህዝባችንን ገደል ውስጥ እየከተቷቸው ነው ማለት ይቻላል።

ወደ አቢይ አገዛዝ ስንመጣ ይህ ሁኔታ ቀጠለ እንጂ በፍጹም አልተሻሻለም። በአካባቢው የተሰበሰቡት የማክሮ ኢኮኖሚ አማካሪ የሆነውn የግርማ ብሩን ሁኔታና፣ የውጭ ንግድ አማካሪ የሆነውንና በመንግስት ቁጥጥር ስር ያሉትን እንደቴሌና የኢትዮጵያ አየር መንገድ የመሳሰሉት የግዴታ ወደ ግል-ሀብትነት መዘዋወር አለባቸው፣ በተለይም ደግሞ የውጭ ኢንቬስተሮች ይሳተፉበት እያለ የሚወተውተውን የማሞ ምህረቱን የዕውቀት ደረጃ ስንመለክት ያው እንደምናየው ስራቸውንና ውጤታቸውን የአገራችን የኢኮኖሚና የድህነት ብዛት፣  እንዲሁም የዋጋ መናር ያረጋግጣሉ። እንደዚሁም በገንዘብ ሚኒስተር ውስጥ በሚኒስተር ዲኤታ ስም የተቀመጠውና ከፍተኛ ደሞዝ የሚከፈለው እንደ ዶ/ር ኢዮብ ተካልኝ የመሳስለው  የአገራችንን ኢኮኖሚ ካለበት በፍጹም ፈቀቅ ማድረግ አላስቻሉትም። ይባስ ብሎ ድህነቱና በውጭ ኃይሎች ስር እንድንወድቅ የሚያደርግ የኢኮኖሚ ፖሊሲ በማውጣት ነው አገራችንና ህዝባችንን መቀመቅ ውስጥ የከተቷቸውና የሚከቷቸው። በ2020 ዓ.ም በዶ/ር ኢዮብ ተካልኝ መሪነት የአገራችንን ኢኮኖሚ ካለበት ማነቆ ውስጥ ለአንዴም ለመጨረሻም ጊዜ ሊያወጣው ይችላል ተብሎ የታሰበ  „Home Grown Economy“  የሚል ረቅቆ ቀርቦ ነበር። ይህንንም በሚመለከት ሆም ግሮውን የተባለበትን ምክንያት ስላልገባኝ የራሴን ሰፋ ያለ ግምገማ እንደዚህ በ2020 ዓ.ም አቅርቤ ነበር። ለማናኛውም የሆም ግሮውን ኢኮኖሚ የሚባለው ፖሊሲ እስካሁን ድረስ ያመጣው ውጤት ምን እንደሆን በፍጹም አይታወቅም። የምናውቀው ነገርና ስታትስቲክሶችም እንደሚያረጋግጡልን ትላልቅ ሆቴል ቤቶች ከመሰራት በስተቀር ለኢኮኖሚው ዋና መሰረትና አንቀሳቃሽ የሚሆኑ ነገሮች ተግባራዊ እንዳልሆኑ ነው። ፖሊሲውንና ሀተታውንም ስንመለከት አቀራረቡ የታወቀውን የቴክኖራቲክ አቀራረብ እንጂ ለአገራችን ኢኮኖሚ ዋናው ምክንያት የሆኑትን ደረጃ በደረጃ የሚያትት አይደለም። በተለም በወያኔ ጊዜ ተግባራዊ የሆነውን የኒዎ-ሊበራል የኢኮኖሚ ፖሊሲ አንዳችም ቦታ ላይ አይጠቅስም። እንዲያውም ሀተታው በወያኔ ጊዜ የሚያስደንቅ ዕድገት እንደታየ ነው የሚነግረን። ታዲያ ይህ ከሆነ ሆም ግሮውን የሚባል ፖሊሲ ለምን አስፈለገ?

ያም ሆነ ይህ እነዚህ ወጣት ኢኮኖሚስቶች በአንድ ወቅት በዓለም ባንክ ውስጥ ተቀጥረው የሚሰሩና ዓለም ባንክ በዓለም አቀፍ ደረጃ በሚያስፋፋው ድህነት ውስጥ የተካፊሉ ናቸው። በዚህም ከፍተኛ ልምድ ያካባቱ ናቸው። ጆን ፐርኪን የሚባለው ለጥቂት ዐመታት በዓለም ባንክ ውስጥ በብዙ መቶ ሺህ ዶላር የሚቆጠር ደሞዝ እየተከፈለው ከፍተኛ ኃላፊነት ተሰጥቶት በሚሰራበት ዘመን ያየውን ልምድ፣  ህሊናዬ  በዚህ መልክ ለመቀጠል አይፈቅድልኝም በማለት ስራውን ለቆ ከወጣ በኋላ „Economic Hit Men“  በማለት የፃፈው መጽሀፍ ውስጥ በዓለም ባንክ ውስጥ ተቀጥረው የሚሰሩ ኢኮኖሚስቶች የአጭበርባሪነት ባህርይ እንደሚታይባቸውና፣ ዋናው ሚናቸውም የአንድን አገር ኢኮኖሚ ከታች ወደላይ ኦርጋኒክ በሆነ መልክ መገንባትና ጤናማ ህብረተሰብ መመስረት ሳይሆን፣ በዘለዓለማዊ ድህነት ውስጥ እንዲኖሩ ማድረግ ነው የሚለውን ላነበበ ሰው ሊገንዘብ ይችላል። ይህ ብቻ ሳይሆን፣ ሌሎችም እዚያው ውስጥ ተቀጥረው ይሰሩ የነበሩና፣ ሌሎችም ከቅርብ ሆነው ይከታተሉ የነበሩ ትችታዊ መጽሀፎችን በመጻፍ የዓለም የገንዘብ ድርጅትንና የእነ ዓለም ባንክን የተሳሳተ ወይም ኢ-ሳይንሳዊ የኢኮኖሚ ፖሊሲ በሚገባ አሳይተዋል። ችግሩ እንደኛ አገር ያሉ ምሁሮች ትችታዊና አገርን ገንቢ የሆኑ መጽሀፎችን ማንበብና ራሳቸውን መጠየቅ በፍጹም አይችሉም። አለርጂ ያለባቸው ይመስል ከትችታዊ አስተሳሰብ በብዙ ሚሊዮን ማይሎች ርቀው የሚገኙ ናቸው። ተቀባይነትን ካገኘ ዶግማ መላቀቅ የለብንም የሚል ነው አስተሳሰባቸው።

ለማንኛውም ማሞ ምህረት የአቢይ አህመድ የቅርብ አማካሪው ከሆነና ህዝባችንና አገራችን የሚፈልጉትንና የሚጠይቁትን ነገሮች ወይም መሻሻሎች ካላመጣ የብሄራዊ ባንክ ገዢ ቢሆን ምን ነገር ሊሰራ ይችላል? ሌላው
https://amharic-zehabesha.com/archives/179167

የሐገርን ኢኮኖሚ እየገደለ ያለው አዲሱ የብሄራዊ ባንክ ገዢ በሚል አርዕስት ስር በአቶ ሳሙኤል ብዙነህ የቀረበውን አጭር ጽሁፍ በሚመለከት የተሰጠ የድጋፍ ሀተታና፣ የአቶ ጌታቸውን መሰረተ-ቢስ ትችት የሚቃረን ገለጻ!

ፈቃዱ በቀለ(ዶ/ር)

     ጥር 31፣ 2023

ውድ ወንድማችን አቶ ሳሙኤል ብዙነህ “የሀገርን ኢኮኖሚ እየገደለ ያለው አዲሱ የብሄራዊ ባንክ ገዢ” በማለት ያቀረበውን  ጽሁፍ አቶ ጌታቸው  እንደ ጽንፈኛ አቀራረብ አድርጎ ነው የቆጠረው። ጽንፈኛ የሚባለው ዘላፊ ጽንሰ-ሃሳብ ከኢኮኖሚ ፖሊሲ ጋር ምን እንደሚያያይዘው ሊገባኝ በፍጹም አይችልም።

ወደ ቁም ነገሩ እንምጣና ውድ ወንድሜ አቶ ጌታቸው የቱን ያህል ስለኢኮኖሚ ቲዎሪና ፖሊሲ ዕውቀት እንዳለህ ለማወቅ ባልችልም፣ ከአጻጻፍህ ለመገንዘብ እንደቻልኩት ከሆነ በአገራችን ምድር በነፃ ገበያ ስም ተሳቦ ተግባራዊ የሆነውን የኢኮኖሚ ፖሊሲ በደንብ የተከታተልክ አለመሆንህን ነው። በአገራችን ምድር ተግባራዊ የሆነው የኢኮኖሚ ፖሊሲ በመሰረቱ ፖሊሲ ሳይሆን አገዛዙን ዘራፊ በማድረግ፣ የውጭና የውስጥ ግብረአበሮቹን እንዲጠቅም ሆኖ የተመቻቸ  በኢኮኖሚ ፖሊሲ ስም አብዛኛውን ህዝባችንን ወደ ድህነት የገፈተረ ነው። ይህ ብቻ ሳይሆነ የአገራችንን ኢኮኖሚ በከፍተኛ ደረጃ ያዘበራረቀና ለብዙ ዓመታት ዐይነተኛ መፍትሄ እንዳይገኝለት መሰረት የጣለ ኢ-ሳይንሳዊና ፀረ-ህዝብ ፖሊሲ ነው ማለት ይቻላል።  ምክንያቱም የኢኮኖሚ ፖሊሲ በመሰረቱ ሳይንሳዊ መሰረት ካለው አንድን ህዝብ ከድህነት ያወጣዋል፤  አንድን አገር በጠንካራ መሰረት ላይ እንዲገነባ ያደርጋል፤ የሳይንስና የቴክኖሎጂ ባለቤትም በማድረግ ኢኮኖሚው በቴክኖሎጂ ላይ እንዲመሰረት ያደርገዋል። በዚህም አማካይነት የተከበረና በቀላሉ የማይደፈር አገር መገንባት ይቻላል። ሃይንሪሽ ፔሽ በሚባለው ታላቅ የጀርመን ኢኮኖሚስት አስተሳሰብ መሰረት የኢኮኖሚ ዋናው ተቀዳሚ ተግባር የሰውን ልጅ መሰረታዊ ፍላጎቶች(Basic Needs) ማሟላት ነው ይላል። ሌሎች የተገለጸላቸው የኢኮኖሚና የፍልስፍና ምሁራን ይህንን ሃሳብ ይጋራሉ። ፍሪድሪሽ ሊስት የሚባለው የ19ኛው ክፍለ-ዘመን ታላቅ ኢኮኖሚስትና የፍልስፍና ምሁር የእነ አዳም ስሚዝን የነፃ ገበያ ኢኮኖሚ በመቃወም አንድ አገር ኢኮኖሚዋን ለውጭ ንግድ ልቅ ከማድረጓ በፊት የግዴታ በማኑፋክቸሪንግ ላይ የተመሰረተ የውስጥ ገበያ መገንባት አለባት ይላል። በእሱ ዕምነት በጥሬ-ህብትና በእርሻ ላይ ብቻ የምትመካ  አገር በባህልም ሆነ በልዩ ልዩ ጥበባዊ ነገሮች ልታድግ አትችልም። ለህዝብ ልዩ ልዩ ግልጋለቶችን የሚሰጡ የሰለጠኑ ተቋማትንም ለመገንባት አትችልም።  በተለይም በማደግ ላይ ያሉ ኢንዱስትሪዎች(Infant Industries)ከውጭ በሚመጡ ተመሳሳይ ምርቶች ስለሚጠቁ የማደግ ኃይላቸው በከፍተኛ ደረጃ ይቀንሳል። ከውጭ የሚመጣው ዕቃ ዋጋው ርካሽ ከሆነ የመጨረሻ መጨረሻ በማደግ ላይ ያሉ ኢንዱስትሪዎች ሊዘጉ ይችላሉ። ስለሆነም ህዝቧም ከውጭ በመጡ ወራሪዎች ይጠቃል ይለናል፤ ሰው መሆኑንም ይዘነጋል ይላል። በሌላ አነጋገር፣ አንድ ህዝብና አገር ብሄራዊ ነፃነታቸውን ለማስከበርና ወደ ውስጥ ደግሞ የተረጋጋ አገር ለመገንባት ከፈለጉ ኢኮኖሚያቸውን በማኑፋክቸሪንግ ላይ መሰረት በማድረግ መገንባት አለባቸው። ከዚህ ጋር ተያይዞም የግዴታ ተከታታይ ዕድገት እንዲመጣ ከተፈለገ ሳይንስና ቴክኖሎጂ የኢኮኖሚው ዋና አንቀሳቃሽ ኃይል መሆን አለባቸው። በዚህ አማካይነት ብቻ ነው የሰውም አስተሳሰብ የሚሻሻለውና አጭበርባሪ የማይሆነው። ምክንያቱም አንድ ህዝብ ኢንደስትሪየስ ከሆነ የበለጠ በፈጠራ ስራ ላይ ስለሚያተኩር የማጭበርበርና ተንኮል የመስራት ፍላጎቱ በከፍተኛ ኃይል ይቀንሳል። ስራው ሁሉ አርቆ አሳቢነት በመሆን ሁሉንም ነገር በስነስርዓትና ህዝብን በማይጎዳ መልክ ይሰራል።  ይህንን መሰረት በማድረግ ነው አብዛኛዎቹ የካፒታሊስት አገሮች ኢኮኖሚያቸውንና አገራቸውን መገንባት የቻሉት።

ከሁለተኛው ዓለም ጦርነት በኋላ የአሜሪካን ኢምፔሪያሊዝም በአሸናፊነት ሲወጣ በነፃ ገበያ ስም አሳቦ በተለይም እንደኛ የመሰሉ አገሮች ወደ ውስጥ ያተኮረና ህዝቡን የሚያስተሳስር ኢኮኖሚ እንዳይገነቡ አገደ። በተለይም እነሳሙኤልሰን ያስፋፉት የተሳሳተ የኢኮኖሚክስ መማሪያ መጽሀፍ በአብዛኛዎች የሶስተኛው ዓለም አገሮች የመማሪያ መጽሀፍ በመሆኑ ኢኮኖሚክስን ተምረው የሚመረቁ ኢኮኖሚስት ነን ባዮች የካፒታሊስት ኢኮኖሚ ከታች ወደ ላይ እንዴት እንደተገነባ እንዳያውቁ ተደረጉ። በተለይም ነፃ ገበያ የሚለው አስተሳሰብ በመስፋፋቱ የአንድን አገር ኢኮኖሚ መገንባት የሚቻለው የመንግስት ጣልቃ-ገብነት ሳይኖር ብቻ ነው የሚለው ተቀባይነት በማግኘቱ የአብዛኛዎች የሶስተኛው ዓለም መንግስታት በኢኮኖሚ እንቅስቃሴ ውስጥ ተሳትፎ እንዳያደርጉ ታገዱ። ምክንያቱም የመንግስት ጣልቃ-ገብነት እንደ ሀጢአት ወንጀል  በመቆጠሩ። ወደ ካፒታሊስት አገሮች ስንመጣ ግን ከሁለተኛው ዓለም ጦርነት በፊትም ሆነ በኋላ በኢኮኖሚ ግንባታ ውስጥ የየመንግስታቱ ጣልቃ-ገብነት ከፍተኛ እንደነበረ ብዙ ጥናቶች ያረጋግጣሉ።  የነፃ ገበያና ንግድ አስተሳሰብ በ18ኛው ክፍለ-ዘመን ብቅ ከማለቱ በፊት የፍጹም ሞናርኪዎች በመባል የሚታወቁት የአገራቸውን የውስጥ ኢኮኖሚ በጠንካራ መሰረት ላይ ለመገንባት ከፍተኛ ሚና እንደተጫወቱ ይታወቃል። ከተማዎች፣ መንደሮችና የካናል ሲይስተሞች የተገነቡት በነገስታት ከፍተኛ ርብርቦሽ ነው። ከዚህም በላይ በኢኮኖሚ ግንባታ ልዩ ተሰጥዖ የነበራቸው በተለያዩ ዘዴዎች በመንግስታት ይደጎሙ ነበር። በየአገሮች ውስጥ የሚመረተው ምርት ከውጭ በሚመጣው ተመሳሳይ ምርት እንዳይጠቃ ልዩ ዐይነት የዕገዳ ፖሊሲ ይካሄድ ነበር። ስለሆነም ይህንን ፖሊሲ መስረት በማድረግ ነው አብዛኛዎቹ የአውሮፓ አገሮች ለካፒታሊዝም ኢኮኖሚ መሰረት ለመጣል የቻሉት። ይህ መሰረት ነው የኋላ ኋላ አዳምስሚዝ የረቀቀው እጅ(Invisible Hand) ለሚለው የየግለሰቦች ተሳትፎ አመቺ ሁኔታን ሊፈጥር የቻለው። በኋላም  በሁለተኛው ዓለም ጦርነት የተነሳ ኢኮኖሚያቸው የተንኮታኮተው የምዕራብ አውሮፓ አገሮች ሊያንሰራሩ የቻሉት በከፍተኛ ደረጃ በመንግስታት ጣልቃ- ገብነት ብቻ ነው። በተለይም ኬይንስ የሚባለው የኒዎ-ክላሲካል ኢኮኖሚስቶችን ምክርና መመሪያ የሚተቸው ካለመንግስት ጣልቃ-ገብነት በተለይም እንደካፒታሊስት አገሮች የመሳሰሉት ኢኮኖሚዎች ተከታታይነት ያለው ዕድገት ሊያሳዩ አይችሉም ይላል። ኬይንስ ከሁለተኛው ዓለም ጦርነት በፊትና፣ በተለይም በ1929 ዓ.ም የደረሰውን ትልቁን የኢኮኖሚ ቀውስና በብዙ ሚሊዮን የሚቆጠሩ ሰራተኞች ከስራ ቦታቸው ለመባረራቸው ምክንያት የሆነውን የኢኮኖሚ ሁኔታ በሰፊውና በጥልቀት ካጠና በኋላ ኢኮኖሚው ከቀውሱ እንዲላቀቅ ከተፈለገ መንግስታት ከባንክ በመበደርና ኢንቬስት በማድረግ ኢኮኖሚው እንዲያገግም ማድረግ አለባቸው ይላል። በእሱ ዕምነትም በተለይም በአንድ አገር ውስጥ ማህበራዊ ሰላም እንዲሰፍን ከተፈለገ መንግስት በፊስካል ፖሊሲ አማካይነት ጣልቃ በመግባት የስራ መስክ ሊከፈት የሚችልበትን ሁኔታ ማመቻቸት አለበት ይላል። መንግስት እንደዚህ በማድረጉ በምንም ዐይነት የየግለሰቦችን ተሳትፎ በኢኮኖሚው ውስጥ ሊቀንሰው አይችልም። ምክንያቱም አብዛኛዎቹ ምርቶች በግል ካፒታሊስቶች ስለሚመረቱ ከመንግስት ኮንትራት ካገኙ የግዴታ እንዲያመርቱ ይገደዳሉ። በዚህም አማካይነት በቂ የስራ መስክና በቂ የሆነ የመግዛት ኃይል እንዲፈጠር ለማድረግ ይችላሉ ይላል።

አባዛኛዎቹም የካፒታሊስት አገሮች ይህንን የኬይንስን የማክሮ ኢኮኖሚ ፖሊሲ ምክር በመቀበል ነው ከሞላ ጎደል ሚዛናዊነት ያለው ሁለ-ገብ ኢኮኖሚ ለመገንባት የቻሉት። በተለይም እንደጀርመን የመሳሰሉት በሁለተኛው ዓለም ጦርነት የተነሳ ኢኮኖሚያቸው በከፍተኛ ደረጃ የተጎዳባቸው፣ ቤቶች የፈራረሰባቸው፣ ከተማዎች የወደሙባቸውና በብዙ ሚሊዮን የሚቆጠር ህዝብ በድህነትና በረሃብ የተሰቃየባቸው አገሮች  ተግባራዊ ያደረጉት የኢኮኖሚ ፖሊሲ ኬይንስ ካለው የበለጠ ነው ማለት ይቻላል። ስለሆነም ነው በ15 ዓመት ውስጥ ወደ ውስጥ ያተኮረ ኢኮኖሚ በመገንባት፣ ወደ ውጭ ደግሞ ከአሜሪካን ጋር መወዳደር የቻሉት። ከላይ እንዳልኩትም የኢኮኖሚው ዋና መሰረት ማኑፋክቸሪንግ ሲሆን፤ ይህ ደግሞ በተከታታይ የሳይንስና የቴክኖሎጂ ምርምርና ውጤት የተደገፈ  በመሆኑ ኢኮኖሚው በቀላሉ ሊያድግና ሊስፋፋ ቻለ።  በጠቅላላው በአገሪቱ ውስጥ በተሟላ ሁኔታ ከተማዎች ማበብና የንግድ እንቅስቃሴዎች መስፋፋት ቻሉ። በየቦታውም የመመላለሻ መንገዶችና የባቡር ሃዲዶች በመስፋፋታቸው የዕቃ፣ የሰውና የካፒታል ዝውውር ለመዳበርና ለመፋጠን ቻለ። በዚህም አማካይነት የተነሳ የውስጥ ገንዘቡ ከልዩ ልዩ ኢንዱስትሪዎችና የንግድ እንቅስቃሴዎች ጋር በመያያዙና በፍጥነትም በመሽከርከሩ፣ በአንድ በኩል ካፒታሊስቶች እንደገና ለመዋዕለ-ነዋይ የሚሆን ካፒታል ሲያገኙ፣ በሌላ ወገን ደግሞ የገንዘቡ የመግዛት ኃይል ከፍ ሊል ቻለ።  ጠቅላላው ኢኮኖሚውን ለመገንባት ደግሞ እንደጀርመን የመሳሰሉት መንግስታት ከሁለተኛው ጦርነት ማለቂያ በኋላ በማርሻል ፕላን የተደገፈ ዕርዳታ ቢያገኙም የራሳቸውን ልዩ የክሬዲት ሲስተም በመመስረት ነው በተለይም ትናንሽና ማዕከለኛ ኢንዱስትሪዎችን በቅናሽ ክሬዲት መደገፍ የጀመሩት። ይህም ማለት፣ በጀርመን አገርም ሆነ በአብዛኛዎቹ የካፒታሊስት አገሮች ውስጥ በተለይም ከ1950-1980ዎቹ መጀመሪያ ድረስ በባንኮችና በኢንዱስትሪዎች፣ እንዲሁም በህዝቡና በባንኮች መሀከል ከፍተኛ ትስስር ነበር።  ምክንያቱም ኢንዱስትሪዎች ኢንቬስት ለማድረግ ሲፈልጉ ከባንኮች ስለሚበደሩና  መልሰውም ወለድ ስለሚከፍሉ ነው። በደሞዝ የሚተዳደሩት ደግሞ የተወሰነውን ለቤት ኪራይና ለልዩ ልዩ ዕቃዎች ካዋሉ በኋላ የተወሰነውን ባንኮች ውስጥ ስለሚያስቀምጡ ባንኮች የሚያበድሩትን ገንዘብ ያገኛሉ ማለት ነው። በሌላ ወገን ደግሞ ቤት ለመስራትና መኪና ለመግዛት ደሞዛቸው የማይበቃቸው ሰራተኞች  ከባንኮች ገንዘብ ስለሚበደሩ በዚህም ምክንያት የተነሳ በኢኮኖሚው ውስጥ የሚሽከረከረው ገንዘብ የመግዛት ኃይሉም ከፍ ለማለት ቻለ።

ወደ ኢትዮጵያና የተቀሩት የሶስተኛ ዓለም አገሮች ስንመጣ ግን በየአገሮች ውስጥ የበሰለ መንግስትና ምሁራዊ ኃይል ባለመኖሩ እነዚህ አገሮች ለውጭ ኤክስፐርቶች እንዲጋለጡ ለመደረግ በቁ። በተለይም ደግሞ የኢኮኖሚ ቲዎሪና ሳይንስ ስለማይታወቁ፣ ክርክርም ስለማይካሄድና፣ ከዚህም በላይ ደግሞ የካፒታሊስት አገሮችና እንደጃፓን የመሳሰሉ እንዴት ለማደግ ቻሉ ተብሎ ክርክርና ጥናት ስለማይደረግ አብዛኛዎቹ የአፍሪካ አገሮች ተግባራዊ የሚያደርጉት ፖሊሲ የነፃ ገበያ የሚባለውንና፣ እንደ ዓለም´ የገንዘብ ድርጅትና እንደ ዓለም ባንክ በመሳሰሉት የሚሰበከውን “ቅዱሳዊ አስተሳሰብ” የሚመስሉትን “ፖሊሲ” ብቻ ሆነ። ስለሆነም ሁሉም ነገር ወደ ገበያ ተቀንሶ መታየት በመቻሉ ከኢንዱስትሪና ከማኑፋክቸሪንግ ይልቅ የአገልግሎት መስኩ፣ በተለይም የንግድ መስኩ መንዛዛት ቻለ። እንደሚታወቀው በኢኮኖሚክስ ህግ መሰረት ከንግድ በፊት የሚቀድመው ምርት ነው። በሌላ አነጋገር፣ የንግድ እንቅስቃሴ ሊዳብር የሚችለው አንድ አገር የማምረት ኃይሏ ከፍ ሲል ብቻ ነው። ለዚህ ደግሞ የተለያዩ ምርቶችን የማምረት ኃይል በሁሉም ዘርፍ በተስተካከለ መልክ መዳበር አለበት። የዓለም የገንዘብ ድርጅትና(IMF) የዓለም ባንክ አስተሳሰብ ይህንን መሰረታዊ የሆነ የኢኮኖሚ ህግና አስተሳሰብ በመቃወም በምሁር አስተሳሰብ በደንብ ያልበሰሉ እንደኛ የመሳሰሉትን አገዛዞች በመምከር መቀመቅ ውስጥ ይከቷቸዋል። በእኛና በተቀሩት የአፍሪካ አገሮች ውስጥ የዓለም የገንዘብ ድርጅትና የዓለም ባንክ ጣልቃ-ገብነትና ምክር ከስድሳ ዓመታት በላይ ቢያስቆጥርም እኛም ሆን የተቀሩት የአፍሪካ አገሮች ከድህነትና ከረሃብ አልተላቀቅንም። ያውም የተትረፈረፈ የተፈጥሮ ሀብት እያለንም።  ሌላው ኢ-ሳይንሳዊ የሆነው የዓለም የገንዘብ ድርጅትና የዓለም ባንክ የኢኮኖሚ ፖሊሲ ስለህዝብና ስለ ህብረተሰብ ምንም ነገር አያወሩም።  እንደሚታወቀው ኢኮኖሚ ማደግና መስፋፋት ያለበት ለገበያ ተብሎ ሳይሆን ለሰው ልጅና ህብረተሰብ ብቻ ነው። ህዝብንና አገርን ማዕከል ያላደረገ የነፃ ገበያ ኢኮኖሚ አስተሳሰብ ደግሞ ድህነትንና መዝረክረክን ነው የሚፈጥረው።  ከዚህም በላይ እነዓለም የገንዘብ ድርጅት የመሳሰሉት፣ በአጭር አባባል የዓለም ኮሙኒቲው በመባል የሚታወቁት ለአንድ አገር የኢኮኖሚ ዕድገት ዋናው መሰረት ማኑፋክቸሪንግ፣ ሳይንስና ቴክኖሎጂ መሆን እንዳለባቸው አያስተምሩም። በፖሊሲያቸውም ውስጥ አያካትቱም።

ይህ ዐይነቱ አካሄድ በተለይም የዓለም አቀፍ የገንዘብ ድርጅትና የዓለም ባንክ(IMF & World Bank)ከፍተኛውን ሚና መጫወት ከጀመሩ ከ1980 መጀመሪያ አንስቶ በየአገሩ ውስጥ ጣልቃ በመግባት፣ በተለይም የአፍሪካ መንግስታት የተቅዋም መስተካከያ ዕቅድ(Strucctural Adjustment Program) ተግባራዊ እንዲያደርጉ ማስገደድ ጀመሩ። ቀደም ብሎ ግን በአፍሪካውያን ኢኮኖሚስቶችና ምሁራን የሌጎስ ፎር አክሽን (Lagos for action) የሚል ኡለ-ገብና ፍቱን ፖሊሲ ረቆ ለአፍሪካ መንግስታት ይቀርባል። እነሱም በዚህ በመስማማት ተግባራዊ ለማድረግ በመዘጋጀት ላይ ሳሉ ይህንን የሰሙት የዓለም የገንዘብ ድርጅትና የዓለም ባንክ የመሳሳሉት በአማሬካን መንግስት በመላክ ዕቅዳቸው እንዲጨናገፍ ይደረጋል። በእነሱ አስተሳሰብ መሰረትም ከእነሱ ፈቃድ ውጭ አንድ የአፍሪካ አገር የራሱን የኢኮኖሚ ፖሊሲ ማውጣት የለበትም። ስለሆነም በዓለም የገንዘብ ድርጅና በዓለም ባንክ የረቀቀውን ፕሮግራም ብቻ ተግባራዊ ሲያደርጉ ነው ብድር የሚያገኙት። በሌላ ወገን ደግሞ አብዛኛዎቹ የአፍሪካ አገሮች በምንም ዐይነት ብድር አያስፈልጋቸውም። ምክንያቱም ከጥሬ-ሀብትና ከዘይት ሺያጭ የሚገኘው ዶላር ለኢኮኖሚ ዕድገታቸው በበቃ ነበር። ይሁንና አብዛኛዎቹ የአፍሪካ መንግስታት ከጥሬ-ሀብት ሺያጭ የሚያገኙትን ዶላር ለቅንጦት ዕቃዎች ስለሚያወጡና፣ የተወሰነውም የውጭ ምንዛሪ ስለሚሸሽ ወይም በዚያው በካፒታሊስት አገሮች ውስጥ ስለሚቀር በዚህ ምክንያት የተነሳ ኢኮኖሚያቸውን ፋይናንስ ለማድርግ በቂ ዶላር ማግኘት አይችሉም። ስለሆነም ከፋይናንስ ገበያና ከዓለም የገነዝብ ድርጅት በመበደር የወለድ ወለድ(Compound Interest) እንዲከፍሉ ይገደዳሉ። በዚህና በተከተሉት ኢ-ሳይንሳዊ የኢኮኖሚ ፖሊሲ ምክንያት የተነሳ አብዛኛዎቹ የአፍሪካ አገሮች ለህዝቦቻቸው አስተማማኝ የሆነ የውስጥ ገበያና ኢኮኖሚ መሰረት መገንባት በፍጹም አልቻሉም።

የዓለም የገንዘብ ድርጅትንና የዓለም ባንክን የኢኮኖሚ ፖሊሲ ኢ-ሳይንሳዊ የሚያሰኘው የእነሱ ዕቅድ በአንደኛውም የኢኮኖሚ መጽሀፍ ውስጥ እንኳ ተጽፎ አይገኘም። በዩኒቨርሲቲ ውስጥም በዚህ መልክ ተስጥቶም አያውቅም። አብዛኛዎቹ ተማሪዎችም ሰለኢኮኖሚ ዕድገት ታሪክ ስለማይማሩ፣ ከተመረቁና የመንግስት መስሪያቤት ውስጥ ሲቀጠሩ እነ ዓለም የገንዘብ ድርጅት ያወጡትን ፖሊሲ ብቻ ተግባራዊ  እንዲያደርጉ ይገደዳሉ። በዋሽንግተን ስምምነት ላይ ተረቆ በቀረበው ፖሊሲ መሰረት፣ 1ኛ) የአብዛኛዎች የአፍሪካ አገር ከረንሲዎች ከዶላር ጋር ሲነፃፀር መቀነስ(Devalue) አለበት። በእነ ዓለም አቀፍ የገንዘብ ድርጅት ዕምነት ገንዘባቸው ከሚገባው በላይ ስለተተመነ(Overvalued) በዚህም ምክንያት የተነሳ ወደ ውጭ የሚልኩትን የጥሬ-ሀብት እንደልብ ለመሸጥ አይችሉም። ገንዘባቸውን ከዶላር ጋር ሲነፃፀር ከቀነሱ ግን ይበልጥ መሸጥ ይችላሉ፤ ስለሆነም በብዙ ቢሊዮን የሚቆጠር ዶላር ገቢ ያገኛሉ ይላሉ። ይህ ዐይነቱ አካሄድ ኢላስቲሲቲ ኦፍ ዴማንድ(Elasticity of Demand) በመባል ሲታወቅ፣ አንድ አገር የገንዘቧን ትመና በአንድ ፐርሰንት ብትቀንስ የምትሸጠውም የምርት መጠን እንደዚሁ በአንድ ፐርሰንት ያድጋል ይላል።  ይሁንና ግን ስታትስቲክሶች እንደሚያሳዩትና እንደሚያረጋግጡት ከሆነ ከረንሲያቸውን የቀነሱ አገሮች በሙሉ የንግድ ሚዛናቸው በከፍተኛ ደረጃ እንደተዛባ ነው። ለምሳሌ  ኢትዮጵያ ወደ ውጭ የምትልከው 70% ቡና ሲሆን፣ ከዚህና ከሌሎች ወደ ውጭ የሚላኩ ምርቶች በ 2021 ዓ.ም 3.3 ቢሊዮን የአሜሪካ ዶላር ብቻ ስታገኝ፣ ከውጭ ላስመጣቻቸው ልዩ ልዩ ዕቃዎች ደግሞ  ክ13 ቢሊዮን ዶላር በላይ ወጪ እንዳደረገች ስታትስቲክሱ ያሳያል። ይህም ማለት፣ የውጭ ንግድ ሚዟና በከፍተኛ ደረጃ የተዛባ ሲሆን፣ ይህም ወደ 11,7 ቢሊዮን ዶላር ይጠጋል። ወደ ውጭ ከላከችው ወደ ውስጥ ያስገባችው በጣም ከፍ ያለ ነው ማለት ነው። ይህ ብቻ ሳይሆን፣ የውጭ ዕዳዋም በከፍተኛ ደረጃ ተቆልሏል። ከቻይናና ከዓለም የገንዘብ ድርጅትና ከዓለም ባንክ የተበደረችው ጠቅላላ ዕዳ ወደ 30 ቢሊዮን ዶላር ሲጠጋ፣ ከቻይና ብቻ 12 ቢሊዮን ዶላር ተበድራለች። ይህም ማለት አገራችን ለከፍተኛ አደጋ የተጋለጠችና፣ መንግስት ወይም አገዛዙ ኢኮኖሚውን በፈለገው መልክ ለማደራጀትና ለሰፊው ህዝብ ደግሞ  በቂውን ግልጋሎትና ለሰው ህይወት ጠቃሚ የሆኑ ቁሳቁሶችን ለማቅረብ በፍጹም አይችልም ማለት ነው።

ይህም የሚያረጋግጠው የኢትዮጵያን ብር ከዶላር ጋር ሲነፃፀር በተከታታይ ዝቅ ማድረጉ ጤናማ ኢኮኖሚ እንደንገነባና ነፃ እንድንሆን አላዳረገንም።  ከዚህም በላይ እንደቡና የመሳሰሉትን ምርቶች ሌሎች አገሮችም ስለሚያመርቱና በኮታም ስለሚሸጥ አንድ አገር ገንዘቧን በመቀነሷ የግዴታ በብዙ ሚሊዮን ቶን የሚቆጠር ቡና ልትሸጥ አትችልም። ይህ ዐይነቱ የገንዝብ ቅነሳ ሊሰራ የሚችለው በቴክኖሎጂ ላደጉ አገሮች ብቻ ሲሆን፣ እነዚህም አገሮች በመንግስት ወይም በባንክ ጣልቃ-ገብነት ገንዘባቸውን መቀነስ አያስፈልጋቸውም። በተለይም በካፒታሊስት አገሮች ውስጥ ባለው ውድድርና በተለያዩ የፖለቲካና የጦርነት ምክንያቶች የተነሳ፣ ለምሳሌ ካፒታል ከአውሮፓ ወደ አሜሪካ በሚሸሽበት ጊዜ የዶላር ትማኔ ከኦይሮ ጋር ሲነፃፀር ከፍ ሊል ይችላል። ይህ ዐይነቱ አካሄድ አውቶማቲክ ዲቫሉዌሽን(Automatic Devaluation) በመባል ሲታወቅ፣ ኦይሮ ከዶላር ጋር ሲነፃፀር በሚቀንስበት ጊዜ እንደ ጀርመን የመሳሰሉት ለኢንዱስትሪ ተከላ የሚያገለግሉ ማሺኖችንና ልዩ ልዩ የመለዋወጫ ዕቃዎችን የሚያመርቱ አገሮች ምርቶቻቸውን በብዛት ለመሸጥ ይችላሉ። ምክንያቱም አንድ የውጭ አገር ኩባንያ ወይም አገር አንድ ኦይሮ ለመግዛት ከፈለገ አንድ ኦይሮን ከአንድ ዶላር በታች ስለሚገዛ ነው። በዚህም ምክንያት የተነሳ እንደጀርመን የመሳሰሉት ኢኮኖሚዎች ማሺኖችንና የመለዋወጫ ዕቃዎችን በብዛት ስለሚሸጡ በውጭ ንግዳቸው ጤናማ ይሆናሉ ማለት ነው።

ወደ አገራችን ስንመጣ ህወሃት ስልጣን ከያዘ በኋላ የእነ ዓለም የገንዘብ ድርጅትን(IMF) ምክር በመቀበሉና የኢትጵያንም ብር በተከታታይ እንዲቀንስ በማድረጉ የኢትዮጵያ የንግድ ሚዛን በከፍተኛ ደረጃ መዛባቱ ብቻ ሳይሆን፣ በዕዳም እንድትተበተብ ለመሆን በቅታለች። ከዚህ በተረፈ የኢትዮጵያ ብር ከዶላር ጋር ሲነፃፀር በተከታታይ እንዲቀንስ መደረጉ ወደ ውስጥ የመግዛት ኃይሉንም በከፍተኛ ደረጃ ዝቅ እንዲል አድርጎታል። በተለይም ከወጭ የመለዋወጫ ዕቃዎችንና ማሽኖችን የሚያስመጡ አምራቾች የኢትዮጵያ ብር ዝቅ በሚልበት ጊዜ አንድ ዶላር ለመግዛት ከድሮው ጋር ሲወዳደር ብዙ የኢትዮጵያ ብር መክፈል አለባቸው ማለት ነው። ይህ በራሱ ደግሞ የማምረቻ ዋጋን ከፍ ያደርገዋል። ይህም ማለት ምርቱ በገበያ ላይ ይወደዳል ማለት ነው። ባለፉት ዐመታት በአገራችን ገበያ ላይ የሚታየው የዋጋ ግሽበት አንደኛውና ዋናው ምክንያት የኢትዮጵያ ብር አርቲፊሻል በሆነ መልክ በተደጋጋሚ እንዲቀንስ በመደረጉ ነው። ይህ ሁኔታ በተለይም ከተወሰነው የህብረተሰብ የአኗኗር ስልት መለወጥ ጋር በመያያዝ ለኑሮ ውድነት ዋናው ምክንያት ሊሆን ችሏል። ከዚህም በላይ ከአገሪቱ የኢኮኖሚ መሰረትና ከህዝቡ ፍላጎት ጋር የማይመጣጠኑ ባለአምስት ኮከብ ትላልቅ ሆቴልቤቶች መሰራታቸውና ለሰፊው ህዝብ የሚውለውን ምግብና የመቀቀያ ዘይቶችና ቅቤ፣ እንዲሁም መብራትና ውሃ በመጋራታቸው ኑሮን በጣም እንዲወደድ አድርጎታል። ምክንያቱም ለሰፊው ህዝብ የሚቀርቡት  አስፈላጊው ነገሮች ወደ አንድ አቅጣጫ በብዛት ስለሚላኩ ወይም በሆቴል ቤቶች ስለሚገዙ ነው።  2ኛ) የውስጥና የውጭ ገበያውን ለውጭ ኢንቬስተሮች ክፍት ማድረግ ነው። ይህ ሲሆን ከውጭ ኢንቬስተሮች በመምጣት መዋዕለ-ነዋይ ስለሚያፈሱ፣ በዚህም ምንክንያት የተነሳ ኢኮኖሚው ያድጋል የሚል ነው። የውጭ ኢንቬስተሮችን ሁኔታ ስንመለከት ደግሞ ኢንቬስት የሚያደርጉት በቴክኖሎጂና በሳይንስ ላይ ሳይሆን፣ በአበባ ተከላና በሌሎች ወደ ኢንዱስትሪ አገሮች በሚላኩ የጥሬ-ሀብቶች ላይ  ብቻ ነው።  ቴክኖሎጂ ነክ በሆኑ በትናንሽና በማዕከለኛ ኢንዱስትሪዎች ላይ ስለማይሰማሩና ፍልካጎታቸውም ስላልሆነ ለውስጡ ገበያ ማደግና የስራ መስክ ለመክፈት ያላቸው አስተዋፅዖ አልቦ ነው ማለት ይቻላል። የጥሬ-ሀብት ወደ ውጭ የሚላክ ከሆነ ደግሞ ምርቶች ወደ ውስጥ ተፈብርከውና አልቀው ደቀው ተጠርዘው ለአገር ውስጥ ገበያም ሆነ ለውጭ ገበያ አይቀርቡም ማለት ነው። በዚህም ምክንያት የተነሳ ወደ ውስጥ ብሄራዊ ሀብት(National Wealth) የሚባለው ነገር አይፈጠርም። ብሄራዊ ሀብት ሊዳብር የሚችለው በኢንዱስትሪዎች መሀከል መተሳሰርና መገበያየት ሲኖር ብቻ ነው። ለምሳሌ የማሽን ፋብሪካ ለኢንዱስትሪ ተከላ የሚሆኑ ማሽኖችን እያመረተና ዲዛይን እያደረገ ያቀርባል። ልዩ ልዩ ፋብሪካዎችን ለመትከልና ልዩ ልዩ የረጅም ጊዜና የአጭር ጊዜ ዕድሜ ያላቸውን ምርቶች እያመረቱ የሚያቀርቡ ካፒታሊስቶች ደግሞ ከማሽን ኢንዱስትሪ ካፒታሊስቶች ማሽኖችን በመግዛት የኢንዱስትሪ ተከላ ያደርጋሉ። በዚያውም መሰረት የስራ መስክ ሲከፈት፣ የሰራተኛውም የመግዛት ኃይል ያድጋል። ይህ ብቻ ሳይሆን፣ የእርሻ ምርቶችም ሆነ ከመሬት ውስጥ የሚወጡ ልዩ ልዩ የጥሬ-ሀብቶች እንዳለ ወደ ውጭ የማይላኩ ከሆነና ከመጀመሪያው ጀምሮ እስከመጨረሻው ምርት ድረስ እዚያው ፋብሪካ ውስጥ የሚፈበረኩ ከሆነ አጠቃላይ የሆነ የኢኮኖሚ ዕድገትና ብሄራዊ ሀብት ሊታይና ሊፈጠሩ ይችላሉ ማለት ነው። ስለ አንድ አገር ኢኮኖሚ ዕድገትም በሚወራበት ጊዜ ከእነዚህ መሰረተ-ሃሳቦች በመነሳት ብቻ ነው።

ከዚህ ሳይንሳዊና የፖለቲካ ኢኮኖሚ ህግ ሁኔታ ስንነሳ የኢትዮጵያን ኢኮኖሚ ዕድገት ስንመለከት ከፍተኛ አስተዋፅዖ ያደረገው የአገልግሎት መስኩ ነው። 3ኛ) የመንግስት ሚና መቀነስ የሚል ነው።  በእነ ዓለም የገንዘብ ድርጅት ዕምነት የመንግስት ጣልቃ-መግባት የገበያ ኢኮኖሚን ዕድገት ያደናቅፋል። ስለሆነም የአዳም ስሚዝን ሃሳብ የረቀቀውን እጅ(Invisible Hand) ቃል በቃል በመወሰድ ሁሉም ነገር ለገበያ መለቀቅ አለበት ይሉናል። ይሁንና አዳም ስሚዝ (The Wealth of Nations) በሚለው መጽሀፉ ውስጥ ስለ ስራ-ክፍፍል(Division of Labour)፣ ስለገበያ ትልቅነትና ስለማሺነር አትቷል። እነዚህ ሁሉ ሲጣመሩ ብቻ ነው  የገበያ ኢኮኖሚ ዕውን ሊሆን የሚችለው። ይሁንና አዳም ስሚዝ የሱን ሃሳብ ከማዳበሩ በፊት የውስጥ ገበያን በማዳበር የፍጹም መንግስታት የሚባሉት የተጫወቱትን  ከፍተኛ ሚና ይዘነጋል። መርከንታሊዝም በሚባለው የኢኮኖሚ ፖሊሲ አማካይነት ነው አብዛዎቹ የአውሮፓ መንግስታት በ17ኛውና በ18ኛው ክፍለ-ዘመን ለገበያ ኢኮኖሚ መዳበር መሰረት የጣሉት። ሌላው አዳም ስሚዝ የዘነጋው ነገር የእሱ የገበያ ኢኮኖሚ ከመዳበሩ በፊት በአውሮፓ ምድር መንፈስን የሚያድስ የባህል ለውጥ ተካሂዷል። ከዚህም በላይ አዳም ስሚዝ የገበያ ኢኮኖሚ ዛሬ በምናየው መልኩ በመዳበርና በካፒታሊዝም የብዝበዛ ሎጂክ ውስጥ በመውደቅ የዓለምን ኢኮኖሚ ይቆጣጠራል ብሎ አልገመተም። በአንፃሩ ማርክስና ሮዛ ሉክሰምበርግ የካፒታሊዝምን ውስጣዊ ኃይል በማየት በዓለም አቀፍ ደረጃ ብዝበዛንና ዘረፋን ለማካሄድ እንደሚችል አመልክተዋልል፤ በዚያውም የዕድገት ፀር ለመሆን ይችላል።  4ኛ) በመንግስት ቁጥጥር ስር ያሉ ኩባንያዎችና መደብሮች ወደ ግልሀብትነት(Privatization) መዘዋወር አለባቸው።  በዚህ አማካይነት ውድድር ስለሚኖር የገበያ ኢኮኖሚም ዕውን ሊሆን ይችላል ይሉናል። ይሁንና የኢትዮጵያን ሁኔታ ብቻ ስንመለከት ከመንግስት ቁጥጥር ውጭ በመውጣት ወደ ግል-ሀብትነት የተዘዋወሩት ኢንዱስትሪዎች የቴክኖሎጂ መሰረታቸው በጣም ደካማ ነበር። ለውድድርና ለፈጠራ የሚያመቹ አልነበሩም። ኢንዱስትሪዎችና ትላልቅ ኩባንያዎች ለወያኔ ካድሬዎች በርካሽ የተሸጡና ለመዝረፍ በሚያመች መንገድ የተዘጋጁ ናቸው። ኢንዱስትሪዎችን የገዙት ደግሞ ከማምረትና ከፈጠራ ጋር የተያያዘ ልምድ ስላልነበራቸው አዳዲሶችን በመክፈትና ያሉትንም በማስፋፋት የስራ መስኮችን ለመክፈት የቻሉ አይደሉም። ስለሆነም ይህ ዐይነቱ የመንግስትን ሀብት ለግለሰቦች በቅናሽ መሸጥ ጥቂቶችን ያደለበና ከመንግስት ጋር በመቆላለፍ የአገር ሀብት በከፍተኛ ደረጃ እንዲዘረፍ ያደረገ ነው። በተለይም ዕንቁ የሚባሉ የጥሬ-ሀብቶች በወያኔ ካድሬዎች ቁጥጥር ስር በመውደቃቸው እየወጡ እንዳለ ወደ ውጭ እንዲላኩ ተደርገዋል። አላሙዲ የሚባለው የአገርን ባህል በከፍተኛ ደረጃ ያበላሸውም ከብርቴ ነኝ ባይ የወርቅ ጉድጓድ ማውጫን በመቆጣጠር በብዙ ሚሊዮን ዶላር የሚቆጠር ወርቅ እንዳለ ወደ ውጭ በመላክ ራሱንና የካፒታሊስት አገሮችን ለማደለብ በቅቷል። በዚያው መጠንም ህዝባችንና አገራችን በከፍተኛ ደረጃ ለድሀነት ተጋልጠዋል።

ለማንኛውም የዓለም የገንዝበ ድርጅትና የዓለም ባንክ ስለተቅዋም መሻሻል(Structural Adjustment Program) ሲያወሩ የሚነሱት ከክስተት እንጂ መሰረታዊ ከሆኑ የሀብረተሰብ ችግርና ጥያቄዎች አይደለም። የመንግስት ባጀት መጨመር፣ የውጭ ሚዛን መናጋትና የዋጋ ግሽበት የመሳሰሉት፣ እነሱ እንደሚሉን የማክሮ ኢኮኖሚ መዛባቶች ዋናው ምክንያቶች ኢኮኖሚው በማኑፋክቸሪንግ፣ በሳይንስና በቴክኖሎጂ ላይ ካለመመስረቱ የተነሳ ይህ ዐይነቱ የማክሮ ኢኮኖሚ መዛባት(Macroeconomic Imbalance)እንደሚከሰት አይነግሩንም። አነሳሳቸውም የአንድን አገር ህብረተሰብ አወቃቀር እንዳለ በመውሰድና ሁሉንም በተናጠል በማየትና በማጥናት የችግሩን ምንጭ ደረጃ በደረጃ መመርመር ሳይሆን በጥቂት ፓራሜትሮች ላይ ብቻ በማትኮር  ነው እነሱ ላይ ብቻ ጥገናዊ ለውጥ ከተደረገ ኢኮኖሚያዊ መሻሻል ሊመጣ ይችላል የሚሉን። ከላይ እንዳልኩት ይህ ዐይነቱ በክስተት ላይ ብቻ የተመሰረተ አካሄድና መሻሻል ያለውን በሽታ ከማባባሱ በስተቀር ሳይንሳዊ መፍትሄ ሊሰጠው በፍጹም አይችልም። ስለሆነም በእነሱ ዕምነት እንደ ኢትዮጵያ ያለች ለገበያ ኢኮኖሚ ወይም ለካፒታሊዝም መዳበር የሚያስፈልጉ ነገሮችን ማሟላት እንዳለባትና መሰረታዊ ለውጥም መካሄድ እንዳለበት  አይቀበሉም። ይህም ማለተ አካሄዳቸውና ምክራቸው በሙሉ የካፒታሊዝምን ውስጣዊ ህግና የካፒታሊዝምን ዕድገት የሚቃወም ነው ማለት ነው።  ለምሳሌ የፖለቲካ ተቋማትን መሻሻል፣ የሰውንና የጥሬ-ሀብትን ለማንቀሳቀስ የሚያስፈልጉ ተቋማት ስለመመስረታቸው ጉዳይና፣ በተቀነባበረና በታቀደ መልክ መንግስት ክልዩ ልዩ አካላት ጋር በመሆን ኢኮኖሚውንና ህብረተሰቡን ለማሳደግ ስላለበት መሰረታዊ ጉዳይ አያነሱም። ከዚህም በላይ አንድ አገር በኢኮኖሚ ለማደግ ከፈለገች በታቀደ መልክ ከተማዎችና መንደሮች ስለመገንባታቸውና፣ እነዚህም በልዩ ልዩ የመመላለሻ መንገዶችና መስመሮች መያያዝ ስላለባቸው ጉዳይ በፍጹም አያነሱም። ቦታና ጊዜ(Space & Time) የሚለው አስተሳሰብ በአስተሳሰባቸው ውስጥም በፍጹም የለም።  በእነሱ ዕምነት ሁሉም ነገር ለገበያው ከተለቀቀ የሚታዩት ችግሮች በሙሉ ይፈታሉ ይሉናል። ሰለሆነም የዓለም የገንዘብ ድርጅት የማክሮ ኢኮኖሚ ፖሊሲ ምክር የአንድን አገር ኢኮኖሚ በሳይንስና በቴክኖሎጂ፣ እንዲሁም በማኑፋክቸሪንግ ላይ እንዲገነባ የሚያደርግ አይደለም። ግልጽነት ያለውና ቁጥጥር የሚደረግበት የገበያ ኢኮኖሚም ኦርጋኒክ በሆነ መንገድ መገንባት እንዳለበት፣ ለዚህ ደግሞ ሁለ-ገብ ዕውቀት ተግባራዊ መሆን እንዳለበትና፣ ሰፊው ህዝብም መማር እንዳለበት አይቀበሉም። በእነሱ አስተሳሰብ የነቃና ያወቀ ህዝብ አያስፈልግም። ይህ የኒዎ-ሊበራል የኢኮኖሚ ፖሊሲ በመባል የሚታወቀው የተወሰነውን የህብረተሰብ ክፍል በአጭር ጊዜ ውስጥ ሀብታምና ጥራዝ-ነጠቅ የሚያደርግ ሲሆን፣ በዚያው መጠንም ደሀ ህዝብ እንደ አሸን ይፈለፈላል። ይህ ብቻ ሳይሆን፣ ልቅ በሆነ የኒዎ-ሊበራል የኢኮኖሚ ፖሊሲ አማካይነት የባህልና የስነ-ልቦና ውድቀት ይከሰታል። በተጨማሪም ማፊያዊ ተቋማት በየቦታው በመቋቋም በቀላሉ ሊታለል የሚችለውን የህብረተሰብ ክፍል ማታለልና ማስፈራራት ይችላሉ። የኒዎ-ሊበራል ኢኮኖሚ ፖሊሲ ተግባራዊ መሆን ከጀመረ ከስላሳ ዓመት በላይ በሚያስቆጥር ጊዜ ውስጥ የተወሰነው የህብረተሰብ ክፍል የአጭበርባሪነትና የማፊያ አስተሳሰብን አዳብሯል። ትንሽ ገንዘበ ለመዝረፍ ሲባል አንዳንድ ወጣቶችንም ሆነ በዕድሜያቸው ገፋ ያሉትን በአሰቃቂ መንገድ መግደል እንደዋና ተግባርና ልምድ ሊወሰድ ችሏል። የጾታ ጥቃት በከፍተኛ ደረጃ ተስፋፍቷል። መንግስትና አገዛዙ ይህንን እንደተራ ነገር በመቁጠር በፍጹም ቁጥጥር አያደርጉም። ከዚህ በተጨማሪም የስራ ዕድል ለማግኘት የማይችለውም ወጣት ወደ ጨአት መቃምና ወደ ሌሎች የዕፅ ሱሰኘንት እንዲያመራ ለመገደድ በቅቷል። የወጣት ሴተኛ አዳሪዎችም ቁጥርና የግብረ-ሰዶማዊነትም ተግባር በከፍተኛ ደረጃ ጨምረዋል። በተለይም በዕርዳታ ስም የሚመጡ የውጭ አገር ሰዎች ግብረሰዶማዊነትን በከፍተኛ ደረጃና በፍጥነት እያስፋፉት ይገኛሉ። በዚህ መልክ የካፒታሊስት አገሮች ባለፉትት 30 ዓመታት በሁሉም አቅጣጫ የባህል ጦርነት በማካሄድ ህዝባችንን አቅመ-ቢስ ለማድረግ በቅተዋል። የወያኔ አገዛዝና ዛሬ ደግሞ ኦሮሞው የአቢይ አገዛዝ ከአሜሪካንና ከተቀረው የካፒታሊስቱ ዓለም ጋር በማበር በኦርቶዶክስ ሃይማኖት ላይ ከፍተኛ ጦርነት ከፍቷል። በዚህ መልክ ኢትዮጵያ በአሜሪካን ኢምፔሪያሊዝም ቁጥጥር ስር በመውደቅ እሴቷና ልዩ ልዩ የመተጋገዝና የማህበራዊ ባህሎቿ መውደም አለባቸው።

በአጠቃላይ ሲታይ ወያኔ ስልጣን ከያዘ ጊዜ ጀምሮ እስከዛሬ ድረስ ተግባራዊ የሆነውን እነ ዓለም የገንዘብ ድርጅት ማክሮ ኢኮኖሚክ ፖሊሲ ብለው የሚጠሩት መሰረቱ ኒዎ-ሊበራሊዝም ሲሆን፣ ይህ ዐይነቱ የኒዎ-ሊበራሊዝም ኢኮኖሚ ፖሊሲ በካፒታሊዝም የዕድገድት ታሪክ ውስጥ እስከ 1980ዎቹ ዓመታት ድረስ በፍጹም ተግባራዊ አልሆነም። ዛሬም ቢሆን አይደረግም። በእርግጥ ጀርመን የአንደኛውን ዓለም ጦርነት ከተሸነፈች በኋላ ካሳ እንድትከፍል በመገደዷ በዚህም የተነሳ ከኤክስፖርት የምታገኘውን አብዛኛውን የውጭ ምንዛሪ ለእንግሊዝና ለፈረንሳይ ትከፍል ነበር። በዚህ ዐይነቱ የአንጀት አጥብቅ የኢኮኖሚ ፖሊሲ ምክንያት የተነሳ በጊዜው ወደ ስድስት ሚሊዮን የሚጠጋ የስራ አጥ ሊፈጠር ችሏል። ይህም በራሱ ለፋሺዝም መነሳት  አንደኛው ምክንያት እንደሆነ ይታወቃል። ከዚህ በተረፈ በሌሎች የካፒታሊስት አገሮች ውስጥ እንደዚህ ዐይነቱ የኒዎ-ሊበራል የኢኮኖሚ ፖሊሲ በፍጹም ተግባራዊ አልተደረገም። ከሁለተኛው ዓለም ጦርነት በፊት የነበረውን ሁኔታ በመተው፣  ከሁለተኛው ዓለም ጦርነት በኋላ የተፈጠረውን ሁኔታ ስንመለከት አብዛኛዎቹ የካፒታሊስት መንግስታት በታላቁ የእንግሊዝ ኢኮኖሚስት በኬይንስ የቀረበውን ሰፋ ያለ የኢኮኖሚ ፖሊሲ ተግባራዊ በማድረግ ነው ሁለ-ገብ በሆነ መንገድ አገራቸውን መገንባት የቻሉት። ይህ ዐይነቱ የኢኮኖሚ ፖሊሲ በአገራችን ምድር አይታወቅም። ተማሪዎችም በዩኒቨርሲቲ ውስጥ እንዲማሩ አይደረግም። ከዚህም በላይ ልዩ ልዩ በትቻታዊ መልክ የቀረቡትን ግሩም ግሩም ስለ ዕድገትና ስለፀረ- ዕድገት የሚያትቱ መጽሀፎችንም አይማሩም። ስለሆነም የኢኮኖሚ ቲዎሪን በሚመለከት በአገራችን ምድር ከፍተኛ ክስተት አለ። አንድን ቀኖናዊ መንገድ በመከተል ብቻ አገራችንና ህዝባችንን ገደል ውስጥ እየከተቷቸው ነው ማለት ይቻላል።

ወደ አቢይ አገዛዝ ስንመጣ ይህ ሁኔታ ቀጠለ እንጂ በፍጹም አልተሻሻለም። በአካባቢው የተሰበሰቡት የማክሮ ኢኮኖሚ አማካሪ የሆነውn የግርማ ብሩን ሁኔታና፣ የውጭ ንግድ አማካሪ የሆነውንና በመንግስት ቁጥጥር ስር ያሉትን እንደቴሌና የኢትዮጵያ አየር መንገድ የመሳሰሉት የግዴታ ወደ ግል-ሀብትነት መዘዋወር አለባቸው፣ በተለይም ደግሞ የውጭ ኢንቬስተሮች ይሳተፉበት እያለ የሚወተውተውን የማሞ ምህረቱን የዕውቀት ደረጃ ስንመለክት ያው እንደምናየው ስራቸውንና ውጤታቸውን የአገራችን የኢኮኖሚና የድህነት ብዛት፣  እንዲሁም የዋጋ መናር ያረጋግጣሉ። እንደዚሁም በገንዘብ ሚኒስተር ውስጥ በሚኒስተር ዲኤታ ስም የተቀመጠውና ከፍተኛ ደሞዝ የሚከፈለው እንደ ዶ/ር ኢዮብ ተካልኝ የመሳስለው  የአገራችንን ኢኮኖሚ ካለበት በፍጹም ፈቀቅ ማድረግ አላስቻሉትም። ይባስ ብሎ ድህነቱና በውጭ ኃይሎች ስር እንድንወድቅ የሚያደርግ የኢኮኖሚ ፖሊሲ በማውጣት ነው አገራችንና ህዝባችንን መቀመቅ ውስጥ የከተቷቸውና የሚከቷቸው። በ2020 ዓ.ም በዶ/ር ኢዮብ ተካልኝ መሪነት የአገራችንን ኢኮኖሚ ካለበት ማነቆ ውስጥ ለአንዴም ለመጨረሻም ጊዜ ሊያወጣው ይችላል ተብሎ የታሰበ  „Home Grown Economy“  የሚል ረቅቆ ቀርቦ ነበር። ይህንንም በሚመለከት ሆም ግሮውን የተባለበትን ምክንያት ስላልገባኝ የራሴን ሰፋ ያለ ግምገማ እንደዚህ በ2020 ዓ.ም አቅርቤ ነበር። ለማናኛውም የሆም ግሮውን ኢኮኖሚ የሚባለው ፖሊሲ እስካሁን ድረስ ያመጣው ውጤት ምን እንደሆን በፍጹም አይታወቅም። የምናውቀው ነገርና ስታትስቲክሶችም እንደሚያረጋግጡልን ትላልቅ ሆቴል ቤቶች ከመሰራት በስተቀር ለኢኮኖሚው ዋና መሰረትና አንቀሳቃሽ የሚሆኑ ነገሮች ተግባራዊ እንዳልሆኑ ነው። ፖሊሲውንና ሀተታውንም ስንመለከት አቀራረቡ የታወቀውን የቴክኖራቲክ አቀራረብ እንጂ ለአገራችን ኢኮኖሚ ዋናው ምክንያት የሆኑትን ደረጃ በደረጃ የሚያትት አይደለም። በተለም በወያኔ ጊዜ ተግባራዊ የሆነውን የኒዎ-ሊበራል የኢኮኖሚ ፖሊሲ አንዳችም ቦታ ላይ አይጠቅስም። እንዲያውም ሀተታው በወያኔ ጊዜ የሚያስደንቅ ዕድገት እንደታየ ነው የሚነግረን። ታዲያ ይህ ከሆነ ሆም ግሮውን የሚባል ፖሊሲ ለምን አስፈለገ?

ያም ሆነ ይህ እነዚህ ወጣት ኢኮኖሚስቶች በአንድ ወቅት በዓለም ባንክ ውስጥ ተቀጥረው የሚሰሩና ዓለም ባንክ በዓለም አቀፍ ደረጃ በሚያስፋፋው ድህነት ውስጥ የተካፊሉ ናቸው። በዚህም ከፍተኛ ልምድ ያካባቱ ናቸው። ጆን ፐርኪን የሚባለው ለጥቂት ዐመታት በዓለም ባንክ ውስጥ በብዙ መቶ ሺህ ዶላር የሚቆጠር ደሞዝ እየተከፈለው ከፍተኛ ኃላፊነት ተሰጥቶት በሚሰራበት ዘመን ያየውን ልምድ፣  ህሊናዬ  በዚህ መልክ ለመቀጠል አይፈቅድልኝም በማለት ስራውን ለቆ ከወጣ በኋላ „Economic Hit Men“  በማለት የፃፈው መጽሀፍ ውስጥ በዓለም ባንክ ውስጥ ተቀጥረው የሚሰሩ ኢኮኖሚስቶች የአጭበርባሪነት ባህርይ እንደሚታይባቸውና፣ ዋናው ሚናቸውም የአንድን አገር ኢኮኖሚ ከታች ወደላይ ኦርጋኒክ በሆነ መልክ መገንባትና ጤናማ ህብረተሰብ መመስረት ሳይሆን፣ በዘለዓለማዊ ድህነት ውስጥ እንዲኖሩ ማድረግ ነው የሚለውን ላነበበ ሰው ሊገንዘብ ይችላል። ይህ ብቻ ሳይሆን፣ ሌሎችም እዚያው ውስጥ ተቀጥረው ይሰሩ የነበሩና፣ ሌሎችም ከቅርብ ሆነው ይከታተሉ የነበሩ ትችታዊ መጽሀፎችን በመጻፍ የዓለም የገንዘብ ድርጅትንና የእነ ዓለም ባንክን የተሳሳተ ወይም ኢ-ሳይንሳዊ የኢኮኖሚ ፖሊሲ በሚገባ አሳይተዋል። ችግሩ እንደኛ አገር ያሉ ምሁሮች ትችታዊና አገርን ገንቢ የሆኑ መጽሀፎችን ማንበብና ራሳቸውን መጠየቅ በፍጹም አይችሉም። አለርጂ ያለባቸው ይመስል ከትችታዊ አስተሳሰብ በብዙ ሚሊዮን ማይሎች ርቀው የሚገኙ ናቸው። ተቀባይነትን ካገኘ ዶግማ መላቀቅ የለብንም የሚል ነው አስተሳሰባቸው።

ለማንኛውም ማሞ ምህረት የአቢይ አህመድ የቅርብ አማካሪው ከሆነና ህዝባችንና አገራችን የሚፈልጉትንና የሚጠይቁትን ነገሮች ወይም መሻሻሎች ካላመጣ የብሄራዊ ባንክ ገዢ ቢሆን ምን ነገር ሊሰራ ይችላል? ሌላው መነሳት ያለበት ጥያቄ አንድ ሰው የብሄራዊ ባንክ ገዢ ሆኖ ከመሰየሙ በፊት በባንኩ ዘርፍ ውስጥ ለብዙ ዓመታት የሰራ ብቻ ሳይሆን፣ በተለይም ሰለሞኔቴሪ ቲዎሪ መጽሀፎችንና ሳይንሳዊ ጽሁፎችን የጻፈ መሆን አለበት። በተለይም የካፒታሊዝምን ዕድገት የተከታተለና፣ ገንዘብ ከታች ወደላይ በኮሞዲት ፎርም እንዴት እንደሚሰራና፣ ዛሬ በምናየው መልክ በወረቀት ገንዘብ(Fiat
https://amharic-zehabesha.com/archives/179167

By Astrid Zweynert

OXFORD, England (AlertNet) – Social progress is a powerful driver of economic prosperity, according to an indexethiopian flag launched on Thursday, with Sweden and the United Kingdom ranked first and second and Ethiopia last.

The Social Progress Index (SPI), a new measure of human wellbeing, uses original research and data from the World Bank, the World Health Organisation and other sources to rank 50 countries on 52 indicators, including nutrition, sanitation, ecosystem sustainability and personal freedom.

In both economic and business development, our understanding of success has been incomplete,” Michael Porter, professor at Harvard Business School, told delegates at the Skoll World Forum on Social Entrepreneurship, where the index was launched.

“Previous efforts to go beyond economic measurement alone have laid important groundwork, but we need a more holistic, comprehensive, and rigorous approach,” said Porter, a leading authority on competitive strategy who helped design the index. “The Social Progress Index is an attempt to address these gaps and opportunities.”

The global debate about development has been focused on gross domestic product (GDP), an approach that had proved insufficient, said Porter, as it provides little information about the wellbeing of a nation but focuses on economic output instead.

Some of the biggest opportunities for business are in tackling social issues and social challenges, Porter said, and the SPI could be a powerful tool in helping government, business and civil society leaders to decide which social issues to prioritise.

The Arab Spring uprisings of 2011 have illustrated the “shortcomings of economic growth as a proxy for social progress,” said Porter.

“We’ve long understood that while economic development is beneficial for social progress, generally, it’s not sufficient,” said Porter. “Separating business and competition from social progress and social issues was a big mistake.”

No country scored in the top half for all 12 components of the index, which are: nutrition and basic medical care; air, water and sanitation; shelter; personal safety; access to basic knowledge; access to information and communication; health and wellness; ecosystem sustainability; personal rights; access to higher education; personal freedom and choice; and equity and inclusion.

Germany ranked fifth, the United States sixth, and Japan eighth, enjoying nearly double the score of the countries at the bottom of the table, which – apart from Ethiopia – include Nigeria and Uganda.

A low ranking on environmental sustainability (48) pulled down the United States’ overall ranking in the index. Other resource-rich countries, such as Australia and Canada were also poorly placed for environmental sustainability (46 and 47 respectively).

The index showed that it is possible to achieve a high level of social progress at a relatively modest income level, provided that effective policies are in place to tackle social issues.

Costa Rica, ranked 12 overall, delivered the highest social progress at the lowest average income level. China, at 31, fell down on opportunity, while Russia, at 32, got low marks on meeting basic needs. Low marks on safety hit the ratings of countries such as Mexico and South Africa.

Ghana and Nigeria are similar in size, but Ghana is shown to be more effective in terms of achieving progress.

Other indices used to measure a nation’s wealth and wellbeing include the United Nations Human Development Index, the Legatum Prosperity Index and the OECD’s Better Life Index.

In comparison, the SPI separates economic growth from human wellbeing, treating prosperity as a means to social progress, not an end in itself. It counts only social outcomes, or results, rather than inputs, such as health care spending or public policy.

Health spending does not have a strong correlation with health outcomes, according to the index. The United States, which has the highest per capita spending on health care, ranked only 11th on health and wellness, behind Canada, which ranked 4th overall.

Rwanda ranked 46th overall but was ninth in primary school enrolment. Mozambique, in 47th place overall, ranked 14th in equality and inclusion. India ranked the lowest (43) of all Asian countries.

A new organisation, the Social Progress Imperative, has been created to support the development of the SPI and help to integrate it into corporate and governmental thinking. The Social Progress Imperative is backed by the Skoll Foundation, Cisco, Deloitte, Compartamos Banco, and Fundación Avina.

Source: alertnet
https://zehabesha.com/ethiopia-ranked-last-in-social-progress-index-2/

Zehabesha is an extensive Ethiopian news source. We provide balanced news, perspectives, and issues across the political spectrum to the Ethiopian community and committed to separating news and views while covering broad areas of health, education, politics, entertainment and sports, and its editorial section is committed to advocating for Democracy and Human Rights.

Please visit us every time, we hope you enjoy it and we welcome any feedback. Send any comments and questions concerning zehabesha.com

atebeje@gmail.com

admin@zehabesha.com

Info@zehabesha.com

971-427 6404– Please do not hesitate to contact us

Alyou Tebeje - Editor in Chief Publisher of Zehabesha.com

አልዩ ተበጀ  የzehabesha.com መስራች ዋና አሳታሚ እና ስራ አስፈፃሚ ሲሆን ከዚህ ቀደም በቅንጅት ሰሜን አሜሪካ ፣ቅንጅት ፣አንድነት ፓርቲ እና ፍኖተ ነፃነት ድረ-ገጾች ይመራ ነበር።

# እባኮዎትን ስልክ ቁጥሩ የሚያገለግለው ለ zehabesha.com ግንኙነት ብቻ ነው ።

Zehabesha.com

2005 – 2021

2005  to  2021

Please Give Your Own Honest Opinion About US

Your opinion matters to us! If you love our work then your reviews helps us to improve our work and enhance the value we stand for. With your help, we can gain greater visibility  Click here to Review 

 
https://zehabesha.com/contact/

Sewale Belew – (sewaleb@yahoo.com). January 30, 2023.

Presently, the TPLF constitution and governance system enforced in Ethiopia is clearly the enemy of Ethiopians since citizens are persistently slaughtered under its jurisdiction and policy implementation. Yet, current regime’s officials claim the constitution has no equal, for which they are determined to keep it alive without any reform done to it. Consequently, in the past four years alone, the Ethiopian public has witnessed most barbaric and horrific events than before due to indifference shown by high ranking authorities stained in corruption, nepotism and lawlessness. In a nutshell, the previous TPLF system is carried forward by its follower, the Oromo-regime on power.

Coincidentally, the Oromo Prosperity Party, which has appointed itself to the highest government position, is vigorously promoting the same TPLF constitution and is moving Ethiopia and its 120 million people from the previous weak legal system down to the current anarchic scene everywhere in the country. The sad thing about this is that PM Abiy, in his recent meeting with university educators insisted that they should be ready to accept and endure 'the new normal' political market reality as is.

From 2020 until recently, TPLF and its foreign allies were enforcing political unrest by destroying northern Ethiopia, particularly areas situated within the Amhara and Afar regions and in neighboring Eritrea. At the same time, the OLF-Shene, which most of the Oromo authorities of the Prosperity Party secretly support, is continuing to cause colossal massacres and destruction in Wellega and other parts of Ethiopia.

Party authority and rebellion lenses by which political marketplace can be seen

In principle, political marketplace denotes a system of governance where monetized transactional politics have become efficient. Accordingly, party politics is run on the basis of personal transactions in which political loyalties and services are sold to the highest bidder in a competitive manner. In such contexts, the role of ‘institutions’ or that of the ‘rule of law’ is considered as secondary. For example, a party leader bargains with members of the political elite over how much he needs to pay them — in cash, or in access to other lucrative resources (such as contracts) —in return for their support. The elite can exert pressure on him using their ability to mobilize votes, turn out crowds, or inflict damaging violence.

The political marketplace also refers to a way of analyzing how power operates within party partisan political systems – it can help us understand how those countries actually function and how they are likely to respond to external interventions and other political and economic changes. The political marketplace is a fashionable system of governance, characterized by pervasive monetized patronage, in the form of exchange of political loyalty or cooperation for payment. The countries where political marketplace occurs usually share three major features, namely (a) the dominance of inter-personal political bargaining over formal rules and procedures, (b) persistent rent-seeking by members of the political and business elite, and (c) assimilation into the ongoing global monetarized backing order. The political marketplace is not a transitional or outdated system, but a flexible and dynamic governance way. While identity indicators are becoming more prominent features of ethnic conflicts, sectarian authorities like religious leaders have much reduced influence and are persistently losing their status amidst such turbulent political market place.

Management of the political budget is the only most vital political marketing skill for a political entrepreneur.  As such, the dominant and forceful activity in the political management of a political marketplace is the link existing between the political budget allocated to a given sector or region and the price of loyalty it obtains in return. In here, political budget refers to the funds available to the political party leader for unrestricted spending on safeguarding the loyalty of its party members (or the political elites and technocrats).

The political marketplace arena in today’s Ethiopia

Currently, state-building is becoming much harder, not easier, in Ethiopia. Despite a collective demand for democracy and a capable and unified Ethiopian state, institutionalized peace building and maintenance has become much remote. As always, the country remains ever-more entrenched as a consistent recipient of global support. The political marketplace governance system in today’s Ethiopia is manifested with dispersed control over the instruments of coercion; mainly based on federal versus regional state control mechanisms. Instead of discussion and reaching compromise, political bargaining is usually conducted using violence or the threat of violence against the competitive groups (be it ethnic or religious-based, or resource use based interests).

Consequently, just as it was happening during the TPLF era, so also the current government led by the Prosperity Party is mired in political corruption, nepotism, and lawlessness. In principle, political corruption undermines institutions and the rule of law. It creates attitude of arrogance and government's indifference to accountability and responsibility of keeping peace and orderliness. In other words, political corruption makes the rule of law accountability and responsibility of institutions zero.

On its part, in its attempt to re-take government power from the hands the Prosperity Party leadership, the choice TPLF had in 2020 was staging a military mutiny or rebellion, and attract the public attention by marketing its intents and willpower for “Greater Tigray”. So, during its two-year-long skirmishes against the Prosperity Party, it opted to strike up a round of bargaining by way of conducting a series of regional violence in Tigray’s vicinities and ultimately exerting pressure to opt for talking to reach a globally recognized peace. The value of nearly a million human lives taken during the skirmishes remains openly at stake between the two contesting groups who fought to retake or maintain power from one another. At the end of the day, the skirmishes were settled through a payroll of reaching a peace deal; with a likely promise to provide some sort of promotion to the TPLF-leadership and to assign its fighters to join the national army and become part of the army payroll system.

In similar fashion, OLF-Shene has recently put its bargaining demands and preconditions to the prosperity party régime asking for a negotiated peace settlement. In essence, there are two governments visibly functioning in the country: (a) the federal government managing the TPLF established constitution for its own Oromia interests and operating in the open; and (b) the OLF-Shene, operating as an outlaw Oromo government, a clandestine ethnically organized outlaw group preparing itself to take control over the national resources under its combatants’ power by hook or crook.

Meanwhile, instead of saving the lives of innocent citizens living in rural farming communities, the Special Force of the Oromo region has become a part and parcel of the OLF-Shene massacre of innocent Ethiopians being sacrificed to strike their most desired deal. To the public’s dismay, instead of giving instructions to take strong military action to maintain the peace and orderliness in the country, PM Abiy recently made a cynical remark stating:  "there are two Shene groups – the Oromo-Shene and the Amhara-Shene. In recent days, this comment added fuel to the ongoing OLF-Shene fire in parts of the country and made the dangerous local situations even worse. The latest OLF-Shene attacks during the last few days for the third time in Ataye, Shewa Robbiet and in the vicinities of the main highway taking to Dessie are cases in point for lack of peace and orderliness in the region. Also it has created a splinter group within the Ethiopian Orthodox Church administration and its functions.

Especially regarding the violence and kidnapping of the Amhara people within Oromia region, the federal government (led by the former OPDO and by the current Prosperity Party) did not show keen interest to take any significant actions to stop the OLF-Shene abuse committed against the poor farming community in parts or Oromia or in neighboring Amhara region.

Actually, Arsi, Bale, Shew, and Wollega are not the only parts of the country where OLF-Shene is freely roaming around and attacking innocent residents of the farming communities. Members of OLF-Shene, are clandestinely affiliated to the Oromia regional Police Force and enjoy attacking rural people as they see it fit for their own vested interests. Whenever the Oromia Police force sees the public carrying the good-old Green-Yellow-Red Flag of Ethiopia that is when its anger boils to its zenith and it starts to manifest its hatred and tribal enmity openly.

Recently, when the Orthodox Christians were celebrating Asterio Maryam's annual coronation, the Oromia Regional Police, present at the church ground, provoked tension and havoc against the church followers by raising some interrogations like: Why are you carrying the old flag? Why are you wearing clothes with green-yellow-red patterns? Without due time to converse on the issues, the Oromia Police Force resumed beating people harshly with its sticks. The stretch to which the police went to terrorize the public attending the church ceremonies was incredible. The Chaos gave impression as though the Oromia Police was chaperoning the OLF-Shene election. It even raises the question why the leadership in Oromia region deploy the police force?

The crisis faced by the education Sector

The long-term continuing apartheid political market place of the TPLF/OLF/ has clearly managed to remove the principled meritocracy system and replaced it with blatant nepotism, corruption and anarchy to flourish in Ethiopia. As the Minister of Education in Ethiopia, Professor Birhanu Nega recently alleged, “... the Ethiopian School-Leaving Certificate Examination or the education system that leads to the university exam level has been declining and deteriorating for a long time now. Generally, this education system has become a weak process of manpower making, a system that gives "degrees" to young souls en-masse without any quality standards to prepare for qualified work force. So, as a country, we have failed in education.” I agree with his remarks completely.

According to the findings exposed by Professor Berhanu Nega, out of 896,520 students who took the required tests for the 2022 college entrance standardized test, only 29,909 (3.3 percent) scored a passing score, i.e., "50/100" or higher results. These 3.3 percent students were deemed eligible to enter college as freshmen. But 98 percent of the students who took the test have failed. Although this result is quite shocking, such outcome was long anticipated due to the poor educational standard existing in Ethiopia. In a country where one eyed person is the king, and where the high-ranking government positions are filled with politically loyal cadres of the ruling party, political market governance is obvious to turn out to be poorly managed and undermined progressively. In fact, eventually, it degenerates.

The crisis in the socio-economic sectors in Ethiopia

In the last 5 years alone, the OPDO's willingness to carry forward the TPLF-apartheid regime’s constitution in Ethiopia is showing the same trend in all social and economic sectors, where political actors have little trust in one another and no trust at all in the rule of law. It is worth mentioning an example here of the current government's attempt to usurp the administrative system of the Ethiopian Orthodox Tewahedo Church which is showing a dangerous trend that is futile.

In essence, the OPDO/OLF/ regime, which replaced the TPLF in 2018, aims to make its political market place transactions at the cost of exerting TPLF’s designated ethnic apartheid policy to realize rent-seeking results of its racially led marketplace bargaining law. In this regard, as long as the medieval apartheid regime remains in power, we see no hope for a strong and united Ethiopia to move forward.

It is amazing to observe what happens on daily bases in a country where there is supposed to be a government. In recent times, church ministers and bishops have been kidnapped in Addis Ababa and Jimma. To mention one incident, travelers from the Amhara region are being harassed by ignorant, hateful teenagers who daydream about establishing an Oromo country, preventing them from entering Addis Ababa for their personal affairs and business ventures.

Tens of thousands of people around Addis Ababa were forced to watch their homes destroyed and were completely displaced from the area. The situation in Addis Ababa is similar to the situation in neighboring Mogadishu. This is an indication that the government has not taken full responsibility to prevent violence and abuse against Ethiopian citizens. This reminds us of what a Catholic man during the 2nd World War said: "When the Nazis in Germany attacked Jews, socialists and communists in turn, I said, 'I don't care.' But in the end, I was alone when they came to attack me.” Therefore, it is time to advise the governing body responsible for controlling the situation, not to let the bitter truth about the ethnic conflict bring the country to ruins.

Tips learned

Globally, on the one hand, in recent decades, regardless of the political system of government each nation follows, countries that have achieved social progress in their development attempts (for instance, China, Malaysia, Singapore, South Korea, etc.) have shown positive results due to the meritocracy management systems they implemented.

On the other hand, to date, for the sake of personal political satisfaction, the narrow nationalist groups in Ethiopia (TPLF and OLF), have amused and entertained themselves by the grandeur of ethnic politics. To our dismay, they could not even ask pardon about their eye-popping procedural abuses that they inflicted on the Ethiopian society in the last half a century or so.

___________________________________________________________________________________________________

 
https://zehabesha.com/impacts-of-tplfs-constitutional-system-enforced-in-ethiopia/

Message to (Diaspora) Ethiopian Intellectuals: Save/Support Ethiopian Youth/Education! (Part II)

Al Mariam's Commentaries


January 29, 2023



Author’s Note: While this commentary stands on its own merits, I strongly recommend reading Part I, “Message to Ethiopian Intellectuals: A Mind is a Terrible Thing to Waste!”

In Part II of my message to Ethiopian intellectuals, I had planned on discussing a different set of ideas and issues. I changed the subject after listening to Ethiopian Education Minister Dr. Berhanu Nega’s shocking announcements on the state of Ethiopian secondary and higher education.

Interestingly, last week PM Abiy Ahmed held a national convocation with Ethiopia’s intelligentsia (university educators and others) on their role in driving Ethiopia’s prosperity and progress. It was an animated and stimulating discussion. Many issues were discussed including  educational quality, student learning outcomes, compensation for educators and the role in Ethiopia’s development.

Dr. Berhanu’s report on the Ethiopian School-Leaving Certificate Examination came on the heels of PM Abiy’s discussions.

“We have failed as a country…”

On January 27, 2023, Ethiopian Education Minster Dr. Berhanu Nega in a press conference broke the conspiracy of silence and secrecy and perennial denial and publicly dumped the truth everyone knew about education in Ethiopia but was afraid to tell or talk about.

Ethiopians owe a debt of gratitude to Minister Dr. Berhanu for exposing the raw truth about the structural failure in the Ethiopian educational system! My special thanks to Dr. Berhanu.

The statistics Minister Berhanu recited for the 2023 national “Ethiopian School-Leaving Certificate Examination” (ESLCE) are shocking to the conscience.

Video Player

Full video of Dr. Berhanu’s presentation in Amharic is available here.

Total number of students who registered to take the ESLCE:


Social Science — 620,111


Natural Science — 365,243


Total= 985,354

Students registered but did not take the exam:


Social Science — 49,259


Natural Science — 27,839


Total= 77,098

Students disqualified for academic misconduct:


Total= 1,151

Students in groups who violated testing procedures:


Total= 5,329

Students who started and abandoned exam and disqualified:


Total= 13,690

1,151+5,329+5,329= 20,170 (Excluded from the exam analysis.)

Total number of students that passed the exam:


Social Science — 6,973 (1.3%)


Natural Science – 22,936 (6.8%)

All students scoring over 50% passing and qualified for admission to university:


29,909 (3.3%)

Total number of participating schools in exam:


2,959

Schools in which at least 1 (one) student passed:


1,798

Schools in which 0 (zero/none) student passed:


1,161

Highest score recorded by a student in natural science:


666/700

Highest score recorded by a student in social science:


524/700

Dr. Berhanu lamented:


Because of the unique circumstances, students who failed the overall exam will get intensive preparatory instruction in the subjects they failed in the universities (not as a remedial program) for a year and will be given another exam. If they pass, they will be enrolled as bona fide students.

Those who failed are not only our students. We have failed as a country. The responsibility is collective and our own. Students, teachers, school administrators and the government in general must prepare to deal with a world that is starkly competitive. We have to create an educational system that is capable of meeting the challenges. That is our obligation. But this is not (the test results) something that should make us lose hope. This should be regarded as a wakeup call.


Why have we failed as a country in education?

The ESLCE “has become a headache for the federal government, the ministry of education, the majority of students, parents and Ethiopian society.”

Reflecting on the ESLCE student (lack of performance, Minister Berhanu said, “We have failed as a country in education.”

Why have we failed?

We must look to history to grasp some of the reasons.

The history of modern education in Ethiopia beginning with Emperor Menelik II has been well-documented (highly recommend to the reader).


The first  formal  written  curriculum  was  published in  1947/48, and a total of seven revisions were made between 1948 and 1968… From the mid-1940s and throughout 1950s, students were expected to sit for the General School Leaving  Certificate  Examination  of  Great  Britain.  The  practice  began  to  decline  with  the successive growth of  the University College at Addis  Ababa in 1951. By the  mid-1960s, the Ethiopian School Leaving Certificate Examination had become the only valid diploma.


Education during the imperial rule of H.I.M. Haileselassie was haphazardly administered:


Between 1961 and 1971, the government expanded the public school system more than fourfold, and it declared universal primary education a long-range objective. In 1971 there were 1,300 primary and secondary schools and 13,000 teachers, and enrollment had reached 600,000. In addition, many families sent their children to schools operated by missionary groups and private agencies. But the system suffered from a shortage of qualified personnel, a lack of funds, and overcrowded facilities. Often financed with foreign aid, school construction usually proceeded faster than the training and certification of teachers. Moreover, many teachers did not stay long in the profession. Sources such as the United States Peace Corps and teachers from the National Service program (university students who taught for one year after completing their junior year) served only as stopgaps. In addition, most schools were in the major towns. Crowded and understaffed, those schools in small towns and rural areas provided a poor education.


Derg’s Destruction of the educational system in the name of socialist revolution

During the Derg era (1975-1991) education was considered a vehicle for mass indoctrination:


The  education  system of the Derg (Provisional Military Administration Committee) regime was  influenced  by several  factors.  These  factors included the strong determination and commitment of the Derg government for expanding the communist  ideology and the development of curriculum based on the philosophy of Eastern European education system. Consequently, the overall education system was aimed towards the attainment  of  communist  ideology.  This  view  was  articulated  through  National  Democratic Revolution in 1976, General Directives of Ethiopian Education in 1980, and the guidelines of the Working Party of Ethiopia in 1984.


The Derg weaponized education for socialist indoctrination in the form of literacy campaigns and mass mobilization to generate support for the socialist revolution.

In 1975, students (zemecha cadres) were dispatched to the rural areas by the tens of thousands under a program known as “Development Through-Cooperation- Campaign” to mobilize, politicize and galvanize the peasantry into supporting the military-led  revolution. That effort backfired as students became increasingly radicalized by leftist groups which opposed the Derg.

Students began agitating against the Derg and military rule in the cities and countryside and the Campaign was cancelled. In late 1977, a new campaign of “red terror” was launched resulting in the deaths of tens of thousands of mostly young people who were suspected of opposition to Derg rule.

While the Derg made significant improvements in basic literacy, overall educational quality and achievement decreased significantly principally due to lack of trained teachers and underfunding.

TPLF destruction of the educational system

When TPLF took over power in 1991, it created a shell political organization known as “Ethiopian People’s Revolutionary Democratic Front” (EPRDF). The TPLF ran the country with an iron fist for over a quarter of a century using the EPRDF front organization.

The TPLF ran a thugtatorship, a kleptocracy (government of thieves) and kakistocracy (government of corrupt crooks and ignoramuses) in Ethiopia.

Top-level TPLF leaders were mostly college dropouts including leader Meles Zenawi. The vast majority of TPLF political and military leaders had barely completed grade school.

Truth be told, TPLF leader Meles suffered an inferiority complex for not obtaining academic credentials from a respectable institution. He always tried to impress world leaders with his silly lexicon of catchphrases and arsenal of platitudes.

TPLF leaders got their education in the bush. They learned power came out of the barrel of a gun not the fountainhead of education. They did not have, nor did they desire, a deep understanding of education as the foundation of national development.

To add insult to injury, in 1993, as their first major act of educational reform, TPLF leaders fired 42 professors from the flagship university of the country.

The tragic TPLF educational legacy today is that Ethiopia is awash with fake degrees and diplomas mostly awarded to government officials.

On April 2, 2022, the Ethiopian Higher Education Relevance and Quality Agency announced it had


spotted more than 200,000 fake degree certificates, the majority of which are offered to government officials. traced a university college which had been offering up to 15,000 fake master degrees in a year while others had given counterfeit degrees even after it was closed.


During the TPLF regime, the education sector in Ethiopia was a den of corruption.

So said a 2012 448-page World Bank study entitled,  “Diagnosing Corruption in Ethiopia” (DCE). (See pp. 67-119 for “Corruption in the Education Sector”).

That World Bank report found Ethiopia’s education sector has become a haven and a refuge for prebendalist (where those affiliated with the ruling regime feel entitled to receive a share of the loot) party hacks and a bottomless barrel of patronage.

The Meles regime used jobs, procurement and other opportunities in the education sector to reward and sustain loyalty in its support base. The regime handed out teaching jobs to their supporters like candy and procurement opportunities to their cronies like cake. The DCE report noted, “In Ethiopia’s decentralized yet authoritarian system, considerable powers exist among senior officials at the federal, regional, and woreda levels. Of particular relevance to this study is the discretion exercised by politically appointed officials at the woreda level, directly affecting the management of teachers.”

In “mapping corruption in the education sector in Ethiopia”, the DCE report observed, “corruption in education can be multifaceted, ranging from large distortions in resource allocation and significant procurement-related fraud to smaller amounts garnered through daily opportunities for petty corruption and nontransparent financial management.”

According to the DCE report, corruption in the education sector is quadri-dimensional “affecting the selection of teachers for training, recruitment, skills upgrading, or promotion; falsification of documents to obtain qualifications, jobs, or promotions and fraud and related bribery in examinations and conflict of interest in procurement.”

The “selection of candidates for technical training colleges (TTCs)” is the fountainhead of educational corruption in Ethiopia. “Students do not generally choose to become teachers but are centrally selected from a pool of those who have failed to achieve high grades.”

The TPLF regime’s policy was to populate the teaching profession with the “dumber” students, “those who have failed to achieve high grades”. The selection of underachieving students to pursue teacher training institutes is itself  infected by “bribery, favoritism and nepotism.” The most flagrant corrupt practices include “manipulation of the points system for selection of students to higher education.” The “allocation of higher percentage points for results from transcripts and national exams than for entrance exams” has “enabled a large number of inadequately qualified students to join the affected institutes, sometimes with forged transcripts. This practice has affected the quality of students gaining entry to higher education and eroded the quality of the training program.”

The DEC report noted fraud and related corrupt practices in matriculation are commonplace.


There is a significant risk of corruption in examinations…The types of fraudulent practices in examinations include forged admission cards enable students to pay other students to sit exams for them, collusion allowing both individual and group cheating in examinations, assistance from invigilators (exam monitors) and school and local officials (during exams), higher-level interference regional officials overturned the disqualification of cheaters, fraudulent overscoring of examination papers teachers are bribed by parents and students, fraudulent certification of transcripts and certificates to help  students graduate.


Although there were public officials who had considered reporting corrupt practices, they have refrained from doing so because there was “a strong sense that there is no protection to guard against possible reprisals directed at those who report malpractice.” There is no place for whistle blowers in Ethiopia’s edu-corruptocracy.

Recruitment and management of teachers was a separate universe of corrupt practices under the TPLF regime.

The DEC report noted:


In Ethiopia, the overwhelming bulk of expenditure in education is taken up by salaries of teachers” and there is a “high risk of bribery, extortion, favoritism, or nepotism in selecting teachers for promotion, upgrading, or grants…  Nepotism and favoritism in recruitment were broad and frequent—namely that, in some woredas, the recruitment of teachers (and other community-based workers) is based on political affiliation, including paid-up membership of the Ethiopian People’s Revolutionary Democratic Front (EPRDF).”


What is shocking is not only the culture of corruption in education but also the culture of impunity — the belief  that there are no consequences for practicing corruption.

The DEC report showed not only the


prevalence of fraud and falsification of teaching qualifications and other documents, reflecting weak controls, poor-quality documents (that are easily falsified), the widespread belief that such a practice would not be detected… For such falsification to go unnoticed, there is a related risk of the officials supporting or approving the application being implicated in the corrupt practice.”


The types of corrupt practices that occur at the management level are stunning. Managers manipulate access to


program of enhancing teacher qualifications through in-service training during holiday periods by using their positions to influence the selection of candidates. Hidden relationships are used in teacher upgrading, with officials at the zonal or woreda level taking the first option on upgradation programs.


The appointment of local education officials is not “competitive” but “politically assigned.” Collusion between local managers and teachers over noncompliance with curriculum, academic calendar, and similar practices is a relatively common practice and “reduces the provision of educational services.” This situation was made worse by “teacher absenteeism is tolerated by head teachers, within the context of staff perceiving a need to supplement their income through private tutoring or other forms of income generation.”

Poorly paid teachers supplement their incomes by “private tutoring is widespread, with 40 percent of school officials reporting it as a practice.”

Corruption also extends to “teachers paying bribes or kickbacks to management, mostly school directors, to allocate shorter work hours in schools so that they can use the freed-up time to earn fees as teachers in private schools.”

The payola is hierarchically distributed: “Bribes received are likely to be shared first with superiors, then with a political party, and then with colleagues, in that order.”

Falsification of documents including forged transcripts and certificates occurs on an “industrial” scale and is “most prevalent in the provision of certification for completing the primary or secondary school cycles” and in generating bogus “documents in support of applications for promotion.”

Procurement (official purchases of goods and services from private sources) is the low hanging fruit.


In the education sector, a number of public actors may be involved , depending on the size and type of the task. These include national and local government politicians and managers.” Some people have a lock on the procurement system. Successful “tendering companies” are likely to have “family or other connections with officials responsible for procurement.” Procurement corruption also takes the forms of “uncompetitive practices” “including the formation of a cartel, obstruction of potential new entrants to the market, or other forms of uncompetitive practices that may or may not include a conspiratorial role on the part of those responsible for procurement.


Other procurement related corruption includes “favoritism, nepotism, or bribery in the short-listing of consultants or contractors or the provision of tender information.” There are some “favored contractors and consultants” who have a “dominant market position” and are “awarded contracts for which they were not eligible to bid.” Corruption also occurs in the form of defective construction, substandard materials and overclaims of quantities.


Construction quality issues are considered a significant problem in the construction of educational facilities, particularly in the case of small, remote facilities where high standards of construction supervision can be difficult to achieve. For example, a toilet block in a school collapsed a month after completion. The contractor responsible for building the facility was not required to make the work good or repay the amount paid, nor was the contractor sanctioned. The matter was not investigated. Such
https://zehabesha.com/message-to-diaspora-ethiopian-intellectuals-save-support-ethiopian-youth-education-part-ii/

December 19, 2012

The Amhara people are mostly agriculturist, one of the most culturally dominant and a powerful politically connected as well as Afro-Asiatic speaking ethnic group of ancient semitic origins inhabiting the northern and central highlands of Ethiopia, particularly the Amhara Region. The Amhara State shares common borders with the state of Tigray in the north, Afar in the east, Oromiya in the south, Benishangul/Gumuz in the south west, and the Republic of Sudan in the west.

Beautiful Amhara woman from Addis Ababa in her traditional costume dancing

The Amhara people are closely related with the Gurage, and the Tigray-Tigrinya people. The Amhara combined with the Gurage, and the Tigray-Tigrinya people are called the Habesha ( (Ge'ez: ሐበሻ Ḥabaśā, Amharic (H)ābešā, Tigrinya: ? Ḥābešā; Arabic: الحبشة ‎ al-Ḥabašah) people  or Abyssinians.

Amhara girls

The State of Amhara covers an estimated area of 170,752 square kilometres and  consists of 10 administrative zones, one special zone, 105 woredas, and 78 urban centres. The capital city of the State of Amhara is Bahir-Dar. According to recent National Population Census, the Amhara constitute about 23 million people, making up to comprising 30.1% of the country's population. Majority of the Amhara population can be found specifically in the provinces of Begender, Gojjam, Wallo, some parts of Shoa and the mountainous areas of Amhara state.

Amhara women, Amhara culture, Ethiopia

The Amhara who are the second largest ethnolinguistic group after the Oromo people are descendants of ancient Semitic conquerors who migrated southward to mingled with indigenous Cushitic peoples (Oromos)  built the powerful ancient Kingdom of Aksum in Ethiopia.  They claim ancestry through Shem the eldest son of biblical Noah and trace their lineage all the way to King Solomon and the Queen of Sheba; aw well as the legendary ancient King Menelik I.  They carried that same ancestral line all the way to 1974 with Emperor Haile Selassie. Also, about 50 % of the Amhara are part of what is known as the Ethiopian Orthodox Church, which is an ancient Christian church founded around the 4th century. The Amhara do have their rituals and ceremonies, including the annual Coptic and national holidays and the monthly saints' days. In addition, daily and monthly rites celebrate spirits whose identity lies outside the teachings of the Ethiopian Church.

The Amhara are ardent animal husbandry people, about 40% of the livestock population in Ethiopia are found in their territory. The huge livestock potential of this region gives ample opportunity for meat and milk production, food processing as well as leather and wool production. The Sate of Amhara also has mineral resources such as coal, shell, limestone, lignite, gypsum, gemstone, silica, sulfur and bentonite. Hot springs and mineral water are also found in the region.

Most importantly the Amhara state has great tourism and heritage industry. The 12th century Rock-Hewn churches of Lalibela, and the palaces in Gondar are some of the world known heritages. The traditional mural paintings and hand craft, the preserved corpse of the royalty found in the ancient monasteries in Lake Tana, as well as the Semien mountains national park, which shelters the endemic Walia ibex are spectacular tourist attractions, Three tourist attractions found in the region are registered in the UNESCO list of world heritages. Besides these known heritages, the Blue Nile Falls, the caves and unique stones in northern Showa, and the Merto Le Mariam church are special tourist attractions.

Origin of the Name Amhara

The etymology of the name Amhara has different sources. It is said that the ethnolinguistic name (the language and its speakers) Amhara comes from the medieval province of Amhara, located around Lake Tana at the headwaters of the Blue Nile and including a slightly larger area than Ethiopia's present Amhara Region.

Other people trace it to amari ("pleasing; beautiful; gracious") or mehare ("gracious"). The Ethiopian historian Getachew Mekonnen Hasen traces it to an ethnic name related to the Himyarites of ancient Yemen. Still others say that it derives from Ge'ez ዓም (ʿam, "people") and ሓራ (h.ara, "free" or "soldier"), although this has been dismissed by scholars such as Donald Levine as a folk etymology.

Beautiful Amhara children from Ethiopia

Geography and Climate

The State of Amhara is topographically divided into two main parts, namely the highlands and lowlands. The highlands are above 1500 meters above sea level and comprise the largest part of the northern and eastern parts of the region. The highlands are also characterized by chains of mountains and plateaus. Ras Dejen (4620 m), the highest peak in the country, Guna (4236 m), Choke (4184m) and Abune – Yousef (4190m) are among the mountain peaks that are located in the highland parts of the region.

The lowland part covers mainly the western and eastern parts with an altitude between 500-1500 meters above sea level. Areas beyond 2,300 meters above sea level fall within the "Dega" climatic Zone, and areas between the 1,500-2,300 meter above sea level contour fall within the "Woina Dega" climatic zone; and areas below 1,500 contour fall within the "Kolla" or hot climatic zones. The Dega, Woina Dega and Kolla parts of the region constitute 25%, 44% and 31% of the total area of the region, respectively.

The annual mean temperature for most parts of the region lies between 15°C-21°C. The State receives the highest percentage (80%) of the total rainfall in the country. The highest rainfall occurs during the summer season, which starts in mid June and ends in early September.

The State of Amhara is divided mainly by three river basins, namely the Abbay, Tekezze and Awash drainage basins. The Blue Nile (Abbay) river is the largest of all covering approximately 172,254 Km2. Its total length to its junction with the white Nile in Khartoum is 1,450 Km, of which 800 km is within Ethiopia. The drainage-basin of the Tekeze river is about 88,800 km2. In addition, Anghereb, Millie, Kessem and Jema are among the major national rivers, which are found in this region.

Tana, the largest lake in Ethiopia is located at centre of the region. It covers an area of 3,6000 km2. Besides, other crater lakes like Zengeni, Gudena Yetilba, Ardibo (75km2) and Logia (35 km2) are small lakes that are found in the region.

The rivers and lakes of the region have immense potential for hydroelectric power generation, irrigation and fishery development.

Blue Nile

Walia ibex, Semien fox, Gelada-baboon, Grey Duiker, Klipspringer, Hyenas and Corocodile are among the twenty-one species (three endemic) that are found in the region, especially at the Semien mountain national park. Wild fowls, Francolins, Pelicans, Cranes, Ibises, and Stocks are among the birds that are found in the region.

   Amhara plateau

Myths (Creation):

It is said that Eve had thirty children, and one day God asked Eve to show Him her children. Eve became suspicious and apprehensive and hid fifteen of them from the sight of God. God knew her act of disobedience and declared the fifteen children she showed God as His chosen children and cursed the fifteen she hid, declaring that they go henceforth into the world as devils and wretched creatures of the earth. Now some of the children complained and begged God’s mercy. God heard them and, being merciful, made some of them foxes, jackals, rabbits, etc., so that they might exist as Earth’s creatures in a dignified manner. Some of the hidden children he left human, but sent them away with the curse of being agents of the devil. These human counterparts of the devil are the ancestors of the buda people. There occurs a pleat in time and the story takes up its theme again when Christ was baptized at age thirty.

Language

Amhara people speak Aramaic language (/æmˈhærɪk/ or /ɑːmˈhɑrɪk/; Amharic: አማርኛ Amarəñña, IPA: ) which is a Semitic language that belong to the larger Afro-Asiatic language phylum.  It is the second-most spoken Semitic language in the world, after Arabic, and the official working language of the Federal Democratic Republic of Ethiopia. Thus, it has official status and is used nationwide. Amharic is also the official or working language of several of the states within the federal system. It has been the working language of government, the military, and the Ethiopian Orthodox Tewahedo Church throughout medieval and modern times. Outside Ethiopia, Amharic is the language of some 2.7 million emigrants. It is written (left-to-right) using Amharic Fidel, ፊደል, which grew out of the Ge'ez abugida—called, in Ethiopian Semitic languages, ፊደል fidel ("alphabet", "letter", or "character") and አቡጊዳ abugida (from the first four Ethiopic letters, which gave rise to the modern linguistic term abugida).

There is no agreed way of transliterating Amharic into Roman characters. The Amharic examples in the sections below use one system that is common, though not universal, among linguists specializing in Ethiopian Semitic languages.

Writing system

The Amharic script is an abugida, and the graphs of the Amharic writing system are called fidel. Each character represents a consonant+vowel sequence, but the basic shape of each character is determined by the consonant, which is modified for the vowel. Some consonant phonemes are written by more than one series of characters: /ʔ/, /s/, /sʼ/, and /h/ (the last one has four distinct letter forms). This is because these fidel originally represented distinct sounds, but phonological changes merged them. The citation form for each series is the consonant+ä form, i.e. the first column of the fidel. A font that supports Ethiopic, such as GF Zemen Unicode, is needed to see fidel on typical modern computer systems.Alphabet

Chart of Amharic fidels

ä

u

i

a

e

ə

, ∅

o

ʷä

ʷi

ʷa

ʷe

ʷə

h

ሀ

ሁ

ሂ

ሃ

ሄ

ህ

ሆ

l

ለ

ሉ

ሊ

ላ

ሌ

ል

ሎ

ሏ

h

ሐ

ሑ

ሒ

ሓ

ሔ

ሕ

ሖ

ሗ

m

መ

ሙ

ሚ

ማ

ሜ

ም

ሞ

ሟ

s

ሠ

ሡ

ሢ

ሣ

ሤ

ሥ

ሦ

ሧ

r

ረ

ሩ

ሪ

ራ

ሬ

ር

ሮ

ሯ

s

ሰ

ሱ

ሲ

ሳ

ሴ

ስ

ሶ

ሷ

ʃ

ሸ

ሹ

ሺ

ሻ

ሼ

ሽ

ሾ

ሿ

q

ቀ

ቁ

ቂ

ቃ

ቄ

ቅ

ቆ

ቈ

ቊ

ቋ

ቌ

ቍ

b

በ

ቡ

ቢ

ባ

ቤ

ብ

ቦ

ቧ

v

ቨ

ቩ

ቪ

ቫ

ቬ

ቭ

ቮ

ቯ

t

ተ

ቱ

ቲ

ታ

ቴ

ት

ቶ

ቷ

tʃ

ቸ

ቹ

ቺ

ቻ

ቼ

ች

ቾ

ቿ

ħ

ኀ

ኁ

ኂ

ኃ

ኄ

ኅ

ኆ

ኈ

ኊ

ኋ

ኌ

ኍ

n

ነ

ኑ

ኒ

ና

ኔ

ን

ኖ

ኗ

ɲ

ኘ

ኙ

ኚ

ኛ

ኜ

ኝ

ኞ

ኟ

ʔ

አ

ኡ

ኢ

ኣ

ኤ

እ

ኦ

ኧ

k

ከ

ኩ

ኪ

ካ

ኬ

ክ

ኮ

ኰ

ኲ

ኳ

ኴ

ኵ

x

ኸ

ኹ

ኺ

ኻ

ኼ

ኽ

ኾ

w

ወ

ዉ

ዊ

ዋ

ዌ

ው

ዎ

ʔ

ዐ

ዑ

ዒ

ዓ

ዔ

ዕ

ዖ

z

ዘ

ዙ

ዚ

ዛ

ዜ

ዝ

ዞ

ዟ

ʒ

ዠ

ዡ

ዢ

ዣ

ዤ

ዥ

ዦ

ዧ

j

የ

ዩ

ዪ

ያ

ዬ

ይ

ዮ

d

ደ

ዱ

ዲ

ዳ

ዴ

ድ

ዶ

ዷ

dʒ

ጀ

ጁ

ጂ

ጃ

ጄ

ጅ

ጆ

ጇ

g

ገ

ጉ

ጊ

ጋ

ጌ

ግ

ጎ

ጐ

ጒ

ጓ

ጔ

ጕ

t'

ጠ

ጡ

ጢ

ጣ

ጤ

ጥ

ጦ

ጧ

tʃ'

ጨ

ጩ

ጪ

ጫ

ጬ

ጭ

ጮ

ጯ

p'

ጰ

ጱ

ጲ

ጳ

ጴ

ጵ

ጶ

ጷ

ts'

ጸ

ጹ

ጺ

ጻ

ጼ

ጽ

ጾ

ጿ

ts'

ፀ

ፁ

ፂ

ፃ

ፄ

ፅ

ፆ

f

ፈ

ፉ

ፊ

ፋ

ፌ

ፍ

ፎ

ፏ

p

ፐ

ፑ

ፒ

ፓ

ፔ

ፕ

ፖ

ፗ

ä

u

i

a

e

ə

, ∅

o

ʷä

ʷi

ʷa

ʷe

ʷə

Gemination

As in most other Ethiopian Semitic languages, gemination is contrastive in Amharic. That is, consonant length can distinguish words from one another; for example, alä 'he said', allä 'there is'; yǝmätall 'he hits', yǝmmättall 'he is hit'. Gemination is not indicated in Amharic orthography, but Amharic readers typically do not find this to be a problem. This property of the writing system is analogous to the vowels of Arabic and Hebrew or the tones of many Bantu languages, which are not normally indicated in writing. The noted Ethiopian novelist Haddis Alemayehu, who was an advocate of Amharic orthography reform, indicated gemination in his novel Fǝqǝr Əskä Mäqabǝr by placing a dot above the characters whose consonants were geminated, but this practice is rare.

Punctuation

Punctuation includes:

፠ section mark

፡ word separator

። full stop (period)

፣ comma

፤ semicolon

፥ colon

፦ Preface colon (introduces speech from a descriptive prefix)

፧ question mark

፨ paragraph separator

Grammar

Simple Amharic sentences

One may construct simple Amharic sentences by using a subject and a predicate. Here are a few simple sentences:

ʾItyop̣p̣ya ʾAfriqa wəsṭ nat

(lit., Ethiopia Africa inside is)

'Ethiopia is in Africa.'

Ləǧu täññətʷall.

(lit., boy is.asleep)

'The boy is asleep.'

Ayyäru däss yəlall

(lit., weather good is)

'The weather is good.'

Əssu wädä kätäma mäṭṭa.

(lit., he to city came)

'He came to the city.'

Pronouns

Personal pronouns

In most languages, there is a small number of basic distinctions of person, number, and often gender that play a role within the grammar of the language. We see these distinctions within the basic set of independent personal pronouns, for example, English I, Amharic እኔ ǝne; English she, Amharic እሷ ǝsswa. In Amharic, as in other Semitic languages, the same distinctions appear in three other places within the grammar of the languages.

Subject–verb agreement

All Amharic verbs agree with their subjects; that is, the person, number, and (second- and third-person singular) gender of the subject of the verb are marked by suffixes or prefixes on the verb. Because the affixes that signal subject agreement vary greatly with the particular verb tense/aspect/mood, they are normally not considered to be pronouns and are discussed elsewhere in this article under verb conjugation.

Object pronoun suffixes

Amharic verbs often have additional morphology that indicates the person, number, and (second- and third-person singular) gender of the object of the verb.

አልማዝን አየኋት

almazǝn ayyähʷ-at

Almaz-ACC I-saw-her

'I saw Almaz'

While morphemes such as -at in this example are sometimes described as signaling object agreement, analogous to subject agreement, they are more often thought of as object pronoun suffixes because, unlike the markers of subject agreement, they do not vary significantly with the tense/aspect/mood of the verb. For arguments of the verb other than the subject or the object, there are two separate sets of related suffixes, one with a benefactive meaning (to, for), the other with an adversative or locative meaning (against', to the detriment of, on', at).

ለአልማዝ በሩን ከፈትኩላት

läʾalmaz bärrun käffätku-llat

for-Almaz door-DEF-ACC I-opened-for-her

'I opened the door for Almaz'

በአልማዝ በሩን ዘጋሁባት

bäʾalmaz bärrun zäggahu-bbat

on-Almaz door-DEF-ACC I-closed-on-her

'I closed the door on Almaz (to her detriment)'

Morphemes such as -llat and -bbat in these examples will be referred to in this article as prepositional object pronoun suffixes because they correspond to prepositional phrases such as for her and on her, to distinguish them from the direct object pronoun suffixes such as -at 'her'.

Possessive suffixes

Amharic has a further set of morphemes that are suffixed to nouns, signalling possession: ቤት bet 'house', ቤቴ bete, my house, ቤቷ; betwa, her house.

In each of these four aspects of the grammar, independent pronouns, subject–verb agreement, object pronoun suffixes, and possessive suffixes, Amharic distinguishes eight combinations of person, number, and gender. For first person, there is a two-way distinction between singular (I) and plural (we), whereas for second and third persons, there is a distinction between singular and plural and within the singular a further distinction between masculine and feminine (you m. sg., you f. sg., you pl., he, she, they).

Amharic is a pro-drop language. That is, neutral sentences in which no element is emphasized normally do not have independent pronouns: ኢትዮጵያዊ ነው ʾityop̣p̣yawi näw 'he's Ethiopian', ጋበዝኳት gabbäzkwat 'I invited her'. The Amharic words that translate he, I, and her do not appear in these sentences as independent words. However, in such cases, the person, number, and (second- or third-person singular) gender of the subject and object are marked on the verb. When the subject or object in such sentences is emphasized, an independent pronoun is used: እሱ ኢትዮጵያዊ ነው ǝssu ʾityop̣p̣yawi näw 'he's Ethiopian', እኔ ጋበዝኳት ǝne gabbäzkwat 'I invited her', እሷን ጋበዝኳት ǝsswan gabbäzkwat 'I invited her'.

The table below shows alternatives for many of the forms. The choice depends on what precedes the form in question, usually whether this is a vowel or a consonant, for example, for the 1st person singular possessive suffix, አገሬ agär-e 'my country', ገላዬ gäla-ye 'my body'.

Amharic Personal Pronouns

English

Independent

Object pronoun suffixes

Possessive suffixes

Direct

Prepositional

Benefactive

Locative/Adversative

I

እኔ

ǝne

-(ä/ǝ)ñ

-(ǝ)llǝñ

-(ǝ)bbǝñ

-(y)e

you (m. sg.)

አንተ

antä

-(ǝ)h

-(ǝ)llǝh

-(ǝ)bbǝh

-(ǝ)h

you (f. sg.)

አንቺ

anči

-(ǝ)š

-(ǝ)llǝš

-(ǝ)bbǝš

-(ǝ)š

you (polite)

እርስዎ

əswo

-(ə)wo(t)

-(ǝ)llǝwo(t)

-(ǝ)bbǝwo(t)

-wo

he

እሱ

ǝssu

-(ä)w, -t

-(ǝ)llät

-(ǝ)bbät

-(w)u

she

እሷ

ǝsswa

-at

-(ǝ)llat

-(ǝ)bbat

-wa

s/he (polite)

እሳቸው

əssaččäw

-aččäw

-(ǝ)llaččäw

-(ǝ)bbaččäw

-aččäw

we

እኛ

ǝñña

-(ä/ǝ)n

-(ǝ)llǝn

-(ǝ)bbǝn

-aččǝn

you (pl.)

እናንተ

ǝnnantä

-aččǝhu

-(ǝ)llaččǝhu

-(ǝ)bbaččǝhu

-aččǝhu

they

እነሱ

ǝnnässu

-aččäw

-(ǝ)llaččäw

-(ǝ)bbaččäw

-aččäw

Within second- and third-person singular, there are two additional "polite" independent pronouns, for reference to people that the speaker wishes to show respect towards. This usage is an example of the so-called T-V distinction that is made in many languages. The polite pronouns in Amharic are እርስዎ ǝrswo 'you (sg. polite)'. and እሳቸው ǝssaččäw 's/he (polite)'. Although these forms are singular semantically—they refer to one person—they correspond to third-person plural elsewhere in the grammar, as is common in other T-V systems. For the possessive pronouns, however, the polite 2nd person has the special suffix -wo 'your sg. pol.'

For possessive pronouns (mine, yours, etc.), Amharic adds the independent pronouns to the preposition yä- 'of': የኔ yäne 'mine', ያንተ yantä 'yours m. sg.', ያንቺ yanči 'yours f. sg.', የሷ yässwa 'hers', etc.

Reflexive pronouns

For reflexive pronouns ('myself', 'yourself', etc.), Amharic adds the possessive suffixes to the noun ራስ ras 'head': ራሴ rase 'myself', ራሷ raswa 'herself', etc.

Demonstrative pronouns

Like English, Amharic makes a two-way distinction between near ('this, these') and far ('that, those') demonstrative expressions (pronouns, adjectives, adverbs). Besides number, as in English, Amharic also distinguishes masculine and feminine gender in the singular.

Amharic Demonstrative Pronouns

Number, Gender

Near

Far

Singular

Masculine

ይህ yǝh(ǝ)

ያ ya

Feminine

ይቺ yǝčči, ይህች yǝhǝčč

ያቺ

yačči

Plural

እነዚህ ǝnnäzzih

እነዚያ ǝnnäzziya

There are also separate demonstratives for formal reference, comparable to the formal personal pronouns: እኚህ ǝññih 'this, these (formal)' and እኒያ ǝnniya 'that, those (formal)'.

The singular pronouns have combining forms beginning with zz instead of y when they follow a preposition: ስለዚህ sǝläzzih 'because of this; therefore', እንደዚያ ǝndäzziya 'like that'. Note that the plural demonstratives, like the second and third person plural personal pronouns, are formed by adding the plural prefix እነ ǝnnä- to the singular masculine forms.

Nouns

Amharic nouns can be primary or derived. A noun like əgər 'foot, leg' is primary, and a noun like əgr-äñña 'pedestrian' is a derived noun.

Gender

Amharic nouns can have a masculine or feminine gender. There are several ways to express gender. An example is the old suffix -t for femininity. This suffix is no longer productive and is limited to certain patterns and some isolated nouns. Nouns and adjectives ending in -awi usually take the suffix -t to form the feminine form, e.g. ityop̣p̣ya-(a)wi 'Ethiopian (m.)' vs. ityop̣p̣ya-wi-t 'Ethiopian (f.)'; sämay-awi 'heavenly (m.)' vs. sämay-awi-t 'heavenly (f.)'. This suffix also occurs in nouns and adjective based on the pattern qət(t)ul, e.g. nəgus 'king' vs. nəgəs-t 'queen' and qəddus 'holy (m.)' vs. qəddəs-t 'holy (f.)'.

Some nouns and adjectives take a feminine marker -it: ləǧ 'child, boy' vs. ləǧ-it 'girl'; bäg 'sheep, ram' vs. bäg-it 'ewe'; šəmagəlle 'senior, elder (m.)' vs.
https://zehabesha.com/the-amhara-cultures-and-traditions-in-ethiopia/